Η συμφωνία κυβέρνησης – Εκκλησίας για τη συνταγματική αναθεώρηση κατέρρευσε
Το ερώτημα είναι πώς ο πρωθυπουργός και ο Αρχιεπίσκοπος θα διαχειριστούν πολιτικά και επικοινωνιακά τα νέα δεδομένα. Ο κ. Τσίπρας δείχνει να επιδιώκει να αξιοποιήσει την οξεία αντίδραση της Εκκλησίας για να προβάλει στο ακροατήριό του τον αγώνα του κατά του κλήρου, ως ένα είδος αριστερού προσήμου. Μάλιστα ενώ αρχικά εμφανίστηκε η Εκκλησία κερδισμένη από τη συμφωνία με τον πρωθυπουργό, τελικά η αναταραχή στους κόλπους της δίνει το δικαίωμα στον κ. Τσίπρα να εμφανίζεται ως κερδισμένος, έστω και στα σημεία. Από την πλευρά του, ο κ. Ιερώνυμος μιλάει για συνέχιση του διαλόγου, και άρα για συμβιβαστική λύση, προσδοκώντας να αμβλύνει τις εντυπώσεις της ήττας του και τελικά να… γελάσει τελευταίος. Και αυτό διότι ενόψει της προεκλογικής περιόδου είναι αμφίβολο εάν ο κ. Τσίπρας θα συνεχίσει να υποστηρίζει, έναντι των κληρικών και των οικογενειών τους, την πρόθεσή του να διακόψει τη μισθοδοσία του κλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό και να «διαγράψει» τους 8.760 ιερείς από τα μητρώα των δημοσίων υπαλλήλων.
Ειδικότερα, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην οποία μετέχουν 82 μητροπολίτες, σε μια ιδιαίτερα επεισοδιακή συνεδρίαση την Παρασκευή, απέρριψε ένα από τα βασικά σημεία της συμφωνίας-«προσύμφωνο» του κ. Τσίπρα με τον κ. Ιερώνυμο, όπως αυτή παρουσιάστηκε στις 6 Νοεμβρίου στο Μαξίμου. Το σημείο που αφορούσε τον τρόπο της μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας. Είναι πρώτη φορά, έπειτα από δέκα χρόνια αρχιεπισκοπικής θητείας, που ο κ. Ιερώνυμος αμφισβητήθηκε τόσο έντονα από την Ιεραρχία. «Απευθύνω θερμή παράκληση στον Ιερό Κλήρο και στα στελέχη του εκκλησιαστικού έργου: σταθείτε στο πλευρό μου, υιοθετήστε τις αγωνίες μου, αφουγκραστείτε τις προσδοκίες του λαού μας, συμμεριστείτε τις κοινές μας ευθύνες», ήταν η αναφορά του κ. Ιερωνύμου προς τους 82 μητροπολίτες. Αλλά, εις μάτην! Δεν εισακούσθηκε στον πυρήνα της εισήγησής του, που αφορούσε το θέμα της μισθοδοσίας του προσωπικού της Εκκλησίας. «Η Ιεραρχία ομοφώνως αποφάσισε να εμμείνει στο υφιστάμενο καθεστώς μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας της Ελλάδος», όπως ανακοινώθηκε.
«Το ελληνικό Δημόσιο δεσμεύεται ότι θα καταβάλλει ετησίως στην Εκκλησία με μορφή επιδότησης ποσό αντίστοιχο με το σημερινό κόστος μισθοδοσίας των εν ενεργεία ιερέων, το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις μισθολογικές μεταβολές του ελληνικού Δημοσίου. Η ετήσια επιδότηση θα καταβάλλεται σε ειδικό ταμείο της Εκκλησίας και προορίζεται αποκλειστικά για τη μισθοδοσία των κληρικών, με αποκλειστική ευθύνη της Εκκλησίας της Ελλάδος και σχετική εποπτεία των αρμόδιων ελεγκτικών κρατικών αρχών», όριζε η συμφωνία Τσίπρα -Ιερωνύμου (η οποία, λόγω των μετέπειτα αντιδράσεων, ονομάστηκε «προσχέδιο συμφωνίας»).
Ομως η απόρριψη του σημείου περί μισθοδοσίας λειτουργεί ως ντόμινο για όλη τη συμφωνία και τις διακηρύξεις της κυβέρνησης. Και αυτό διότι η συμφωνία ανέφερε ότι «το ελληνικό Δημόσιο και η Εκκλησία αναγνωρίζουν ότι οι κληρικοί δεν θα νοούνται στο εξής ως δημόσιοι υπάλληλοι και ως εκ τούτου διαγράφονται από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών». Με δεδομένο ότι, πλέον, η Ιεραρχία θέτει ως «κόκκινη γραμμή» τη μισθοδοσία των κληρικών από τον κρατικό προϋπολογισμό, τούτο συνεπάγεται ότι οι 8.760 κληρικοί θα συνεχίσουν στο καθεστώς του δημοσίου υπαλλήλου. Αυτό θέτει εν αμφιβόλω την, προεκλογικής κοπής, δέσμευση της κυβέρνησης στη θέση των ιερέων που θα «διαγραφούν» από το Δημόσιο να κάνει αντίστοιχο αριθμό προσλήψεων.
Οι λόγοι της κατάρρευσης
Ο κ. Ιερώνυμος και το επιτελείο του επιχειρούν, πλέον, να διαχειριστούν την ηχηρή πολιτική ήττα με μία επιτροπή διαλόγου και επεξεργασίας ενός νομοσχεδίου εξειδίκευσης της συμφωνίας που… Κύριος οίδε εάν θα ολοκληρώσει το έργο της πριν από τις εκλογές.
Την ίδια στιγμή, η κρίση στην Ιεραρχία έδωσε την ευκαιρία να αμφισβητηθεί ο κ. Ιερώνυμος. Είναι η πρώτη φορά που ορθώνεται μέτωπο εσωτερικής αντιπολίτευσης στον Αρχιεπίσκοπο, ενώ η κρίση συνέβαλε επίσης να διαμορφωθούν εντός της Ιεραρχίας των 82 μητροπολιτών συμμαχίες, οι οποίες κατά ορισμένους αντικατοπτρίζουν και τις φιλοδοξίες των υποψήφιων δελφίνων του κ. Ιερωνύμου. Σαφώς ο μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος έχει σηκώσει υψηλά τους τόνους κατά της συμφωνίας. Στην άλλη πλευρά στέκουν στενοί συνεργάτες του κ. Ιερωνύμου που μετείχαν στη διαμόρφωσή της. Η συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε σε ιδιαίτερα τεταμένο κλίμα, καθώς οι μητροπολίτες Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος και Καισαριανής κ. Δανιήλ αποχώρησαν διαμαρτυρόμενοι, ενώ αιχμηρές κουβέντες αντηλλάγησαν μεταξύ των μητροπολιτών των δύο στρατοπέδων. Χαρακτηριστικά, επεισόδιο κατεγράφη και όταν ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος, που μετείχε στη σύνταξη της συμφωνίας, είπε στον Δημητριάδος Ιγνάτιο «να σέβεσαι τους κανόνες».
Οι λόγοι της κατάρρευσης; «Η συμφωνία Τσίπρα – Ιερωνύμου ακυρώθηκε επί της ουσίας μετά την απόφαση της Ιεραρχίας, και ήταν φυσικό να γίνει διότι δεν είχε προετοιμασθεί ορθά. Απουσίαζαν δύο από τους τρεις συμβαλλομένους, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας τη Ελλάδος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Δεν πείσθηκε κανένας για την καλή πίστη των Τσίπρα – Ιερωνύμου διότι δεν είχε προηγηθεί καμία καταγραφή, όπως της περιουσίας και των μισθοδοτούμενων ιερέων. Συνδυάστηκε με παραπλανητική αναθεώρηση του άρθρου 3 του Συντάγματος, που ευαγγελιζόταν ουδετερότητα αλλά αφαιρούσε από το άρθρο 3 τη διοικητική ραχοκοκαλιά της Εκκλησίας, την Ιερά Σύνοδο», ανέφερε εκκλησιαστική πηγή.
Μητροπολίτες που μίλησαν στην «Κ» επέκριναν τον κ. Ιερώνυμο ότι δεν τηρεί τις πολιτικές ισορροπίες και αποστάσεις, εμφανιζόμενος φίλα προσκείμενος στον κ. Τσίπρα. Αυτό κινητοποιεί τα αντανακλαστικά μεγάλης μερίδας της Ιεραρχίας, που θεωρεί ότι ο κ. Ιερώνυμος με την πρόσφατη συμφωνία του με τον κ. Τσίπρα «υπερέβη τα όρια».
Βέβαια, κύριο κριτήριο των μητροπολιτών και των πολιτικών επιτελείων είναι και η στάση του κλήρου, που αντέδρασε με οξύτητα στις αλλαγές στη μισθοδοσία του και στο σχέδιο για απώλεια της δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας. Ουδείς επιθυμεί να έχει τον κλήρο… απέναντι.
Αλλωστε, ενδεικτική στιγμή της συνεδρίασης της Ιεραρχίας ήταν όταν ο μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος καταφέρθηκε σε υψηλούς τόνους κατά της συμφωνίας και υπέρ της συνέχισης της μισθοδοσίας των κληρικών από τον κρατικό προϋπολογισμό, λέγοντας ότι η κυβέρνηση κοροϊδεύει την Ιεραρχία και τον κλήρο. Μητροπολίτες που διαφωνούν με την άποψη αυτή, του αντέτειναν ότι «όλοι έχουμε την ίδια γραμμή υπέρ των κληρικών».
