«Αξιότιμη Κυρία Έφορε,
Με βαθιά ανησυχία και σεβασμό προς το έργο σας, απευθύνομαι σε σας για να καταγράψω την κακή κατάσταση των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών στην Αμφίπολη. Ως πολίτης που διακατέχεται από αγάπη για την ιστορία μας, δεν μπορώ να παραμείνω σιωπηλή απέναντι στην εγκατάλειψη και την απροστάτευτη έκθεση αυτών των μοναδικών καλλιτεχνημάτων, τα οποία απειλούνται από τη φθορά του χρόνου, τις καιρικές συνθήκες, και την ανθρώπινη αμέλεια.
Στη Βασιλική Γ, το εντυπωσιακό ψηφιδωτό του πυροστροβίλου — μια συναρπαστική συνθετική έκφραση με γεωμετρικά πλέγματα ρόμβων, οκταγώνων, εξαγώνων και οκτάκτινων αστεριών — παραμένει εγκαταλελειμμένο. Το κεντρικό κλίτος, με το πλαίσιο που διαμορφώνουν πέντε ταινίες από κισσόφυλλα, σπειρομαίανδρους και αλυσιδωτούς πλοχμούς, είναι ένας θησαυρός που κλαίει σιωπηλά.. Η απουσία σκέπασης έχει μετατρέψει αυτό το αριστούργημα σε θύμα βροχών, ηλιακής ακτινοβολίας, και απρόσεκτων επισκεπτών.
Το ίδιο ανησυχητική είναι και η κατάσταση στη Βασιλική Α, όπου τα ψηφιδωτά υποφέρουν από υγρασία, μούχλα και διάβρωση λόγω της κακής κατάστασης του σκέπαστρου. Παράλληλα, η έλλειψη επαρκούς φύλαξης επιτρέπει την ανεξέλεγκτη πρόσβαση επισκεπτών και ζώων, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταστροφής τους. Τα ψηφιδωτά μουχλιάζουν και διαβρώνονται κάτω από ένα σκέπαστρο που μοιάζει με ειρωνεία. Η υγρασία, η έλλειψη συντήρησης, και η ελεύθερη πρόσβαση ζώων μετατρέπουν αυτά τα έργα σε ευπαθή θύματα. Το γεγονός ότι επισκέπτες και ζώα περπατούν ελεύθερα στους χώρους δεν είναι απλώς παραλήρημα• είναι απόδειξη συστηματικής παραμέλησης. Το ίδιο συμβαίνει σε όλες τις Βασιλικές. όπου υπάρχει έστω και ελάχιστο δείγμα ψηφιδωτού είναι εκτεθειμένο.
Αναρωτιέμαι: Ένα έργο που άντεξε πάνω από 1.400 χρόνια, πώς είναι δυνατόν να μη διασφαλίζεται ούτε για την επόμενη δεκαετία;
Η Αμφίπολη δεν είναι απλώς ένας αρχαιολογικός χώρος – είναι ένα σύμβολο της πολιτιστικής μας συνέχειας. Η διαχρονική της αξία δεν επιτρέπει διακρίσεις μεταξύ των μνημείων. Κάθε ψηφιδωτό που αφήνεται να παρακμάσει αποτελεί πλήγμα στη δημόσια μνήμη και στην επιστημονική κληρονομιά.
Με λύπη διαπιστώνω ότι η Αμφίπολη είναι ένας τόπος με πλούσια ιστορία και πρωταγωνιστικό ρόλο διαχρονικά, αλλά αντιμετωπίζεται με αδικαιολόγητη αδιαφορία. Είναι η περιοχή με τις λιγότερες ανασκαφές, παρότι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά κέντρα της χώρας. Η Αμφίπολη δεν είναι ένας «ακόμη αρχαιολογικός χώρος». Είναι σύμβολο της πολιτιστικής μας ταυτότητας,που όμως θυμίζει τιμωρία: λίγες ανασκαφές, ελάχιστη προβολή, και μηδενική προστασία. Είναι ειρωνεία ένας τόπος που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορία της Μακεδονίας να περιθωριοποιείται από εκείνους που υποτίθεται ότι τον προστατεύουν.
Η ιστορία δεν συγχωρεί την αμέλεια.
Αν η σημερινή γενιά αφήσει την Αμφίπολη να σαπίσει, θα είναι έγκλημα κατά της μνήμης.
Η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι πολύτιμη και η διατήρησή της αποτελεί χρέος όλων μας. Ευελπιστώ ότι θα ενεργήσετε άμεσα για την προστασία των ανεκτίμητων αυτών μνημείων.
Τάδε έφη η κ. Πόπη Χαριτωνίδου Γαρούφα, Αρχαιολόγος- Ιστορικός Τέχνης-Συγγραφέας
Η επιστολή της από την μία κατέγραψε την κακή κατάσταση των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών στην Αμφίπολη, και από την άλλη τονίζει πως δεν θα παραμείνει σιωπηλή απέναντι στην εγκατάλειψη και την απροστάτευτη έκθεση αυτών των μοναδικών καλλιτεχνημάτων!
Άδικο έχει;
Στο αμφιθέατρο «Ευαγόρας Παλληκαρίδης» του Δι.Πα.Ε. – 100 χρόνια ζωής και δράσης της ΟΕΒΕΣΣ
