Εκατόν επτά χρόνια λευτεριάς συμπληρώνει σήμερα η πόλη των Σερρών.
Εκατόν επτά χρόνια λευτεριάς, προόδου και δημοκρατικής πορείας.
Αν και όλοι οι Σερραίοι γνωρίζουν πως η πόλη μας λευτερώθηκε στις 29 Ιουνίου του 1913, ελάχιστοι γνωρίζουν πως δεκατρείς μέρες πριν, στις 16 Ιουνίου του 1913 ξέσπασε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος.
Και πως με την συνδυασμένη επίθεση της Βουλγαρίας κατά της Ελλάδας και της Σερβίας, οι οποίες είχαν συνάψει συνθήκη συμμαχίας από τις 19 Μαίου, επιτέθηκαν κατά της πρώην συμμάχου τους, της Βουλγαρίας.
Απελευθέρωση των Σερρών: Το ιστορικό
Στο Ελληνοβουλγαρικό μέτωπο, ο Βουλγαρικός στρατός επιτέθηκε αιφνιδιαστικά κατά της Νιγρίτας και του Παγγαίου, τις οποίες και κατέλαβε.
Η αντίδραση του ελληνικού στρατού ήταν άμεση, σχεδόν ακαριαία.
Αφού εκκαθάρισε πρώτα την Θεσσαλονίκη από τους εναπομείναντες Βουλγάρους στρατιώτες, στην συνέχεια στράφηκε κατά του βουλγαρικού στρατού σε δύο μέτωπα.
Στις 20 Ιουνίου, η 7η Μεραρχία υπό τον συνταγματάρχη Ναπολέοντα Σωτήλη απελευθέρωσε την Νιγρίτα, την οποία όμως οι Βούλγαροι κατέστρεψαν προτού αποχωρήσουν,
προχωρώντας σε πυρπολήσεις οικιών και σφαγές του αμάχου πληθυσμού και αν μη τι άλλο ήταν το προανάκρουσμα για το τι θα επικρατούσε στις Σέρρες μία εβδομάδα αργότερα.
Ο κύριος όγκος του ελληνικού στρατού είχε κινηθεί βόρεια και με ταχύτατη εφόρμηση, επέπεσε επί των οχυρωμένων θέσεων του εχθρού στην περιοχή Κιλκίς-Λαχανά και τις κατέλαβε μετά από τριήμερη σκληρή μάχη, που στοίχισε χιλιάδες νεκρούς στο ελληνικό στρατόπεδο.
Στις 21 Ιουνίου 1913 η αμυντική γραμμή των Βουλγάρων είχε διαρραγεί και η κατάληψη των Σερρών φαινόταν εύκολη υπόθεση για τον ελληνικό στρατό.
Αυτό το κατάλαβαν πολύ καλά οι Βούλγαροι, οι οποίοι την επομένη, 22 Ιουνίου, άρχισαν να αποχωρούν από τις Σέρρες.
Ο ελληνικός στρατός συνέχισε την προέλασή του.
Μετά την νικηφόρα μάχη της Δοϊράνης –στις 22 και 23 Ιουνίου- ξεχύθηκε στην κοιλάδα του Στρυμόνα.
Οι Βούλγαροι αντέταξαν μια τελευταία άμυνα κοντά στο Σιδηρόκαστρο και στην διήμερη μάχη που ακολούθησε οι Βούλγαροι ανατίναξαν το μεσαίο τόξο της γέφυρας και υποχώρησαν προς βορρά, αφού πρώτα προέβησαν σε σφαγές των κατοίκων της πόλης.
Εν τω μεταξύ, από τις 20 Ιουνίου οι βουλγαρικές αρχές άρχισαν να συλλαμβάνουν ως ομήρους επιφανείς πολίτες των Σερρών.
Ανάμεσά τους ο γυμνασιάρχης Λεωνίδας Παπαπαύλου, ο γιατρός Αναστάσιος Χρυσάφης, ο φαρμακοποιός Νέστωρ Φωκάς, ο αρτοποιός Γεώργιος Βλάχος και τραπεζίτης Κωνσταντίνος Σταμμούλης, οι οποίοι αργότερα βρέθηκαν κατακρεουργημένοι.
Ο μητροπολίτης Σερρών Απόστολος τέθηκε κατ’ οίκον σε περιορισμό , ενώ του διεμηνύθη από τους βουλγαρικές αρχές να παραγγείλει στους Σερραίους να μην προβούν σε εχθρικές ενέργειες γιατί διαφορετικά θα πυρπολούσαν την πόλη.
Στις 22 Ιουνίου οι βουλγαρικές αρχές των Σερρών άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη με προορισμό την Βουλγαρία.
Η κυκλοφορία των πολιτών απαγορεύτηκε, με αποτέλεσμα οι Σέρρες να παρουσιάζουν την όψη μιας νεκρής πόλης .
Στις 24 Ιουνίου συγκροτήθηκε ένοπλη πολιτοφυλακή από χίλιους χριστιανούς και οθωμανούς παρακαλώ, για την προστασία των κατοίκων των Σερρών.
Επικεφαλής τέθηκε με υπόδειξη του μητροπολίτη Απόστολου ο τούρκος συνταγματάρχης Αγκιά Μπέης, που είχε συλληφθεί αιχμάλωτος κατά την διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και καταγόταν από τις Σέρρες.
Από την επομένη η πολιτοφυλακή ανέλαβε δράση και κατόρθωσε να απωθήσει μετά από αψιμαχίες βουλγαρικά αποσπάσματα που προσπαθούσαν να μπουν στην πόλη.
Όμως, το βράδυ της 27ης Ιουνίου δύναμη του βουλγαρικού στρατού κατέλαβε από τους πολιτοφύλακες τα γύρω υψώματα των Σερρών και την Ακρόπολη, όπου έστησε τα κανόνια της.
Από τις 10 το πρωί της επομένης, 28 Ιουνίου, άρχισε ο βομβαρδισμός των Σερρών.
Έντρομοι οι κάτοικοι αρχίζουν να εγκαταλείπουν την πόλη και με φάλαγγες να τραβούν για το Στρυμόνα, όπου οι ελληνικές δυνάμεις προσπαθούν να γεφυρώσουν το ποτάμι.
Οι ανεκπαίδευτοι πολιτοφύλακες ήταν εύκολη λεία για τους άντρες του βουλγαρικού ιππικού, που μπήκαν στην πόλη και σκόρπισαν τον όλεθρο.
Τις πρώτες μεσημβρινές ώρες της 28ης Ιουνίου, βούλγαροι στρατιώτες απήγαγαν 150 άτομα που ήταν οχυρωμένα στο προξενείο της Αυστροουγγαρίας μαζί με το υποπρόξενο.
Τους οδήγησαν στο βουνό και τους απελευθέρωσαν μόνο όταν πήραν λύτρα.
Λύτρα εισέπραξαν και από τον πρόξενο της Ιταλίας για να μην ανατινάξουν το κτίριο του προξενείου στο οποίο είχαν καταφύγει περίπου 600 άτομα, ανάμεσά τους και πολλά γυναικόπαιδα.
Γύρω στις 2 μετά τα μεσημέρι ο διευθυντής της τοπικής βουλγαρικής Αστυνομίας Καραγκιόζοφ έδωσε εντολή να πυρποληθεί το κέντρο της πόλης.
Η καταστροφή των Σερρών ήταν σχεδόν ολοκληρωτική.
Η εικόνα της πόλης, εφιαλτική.
Από τα 6.000 σπίτια των Σερρών τα 4.000 κάηκαν, καθώς και 1000 καταστήματα. Άτομα ανήμπορα, γέροι ,άρρωστοι, έγκυες, νήπια, κείτονταν απανθρακωμένα μέσα στα ερείπια των σπιτιών τους.
Τα θύματα της φωτιάς υπολογίζονται σε 100.
Αυτό το φρικτό θέαμα αντίκρισαν οι πρώτοι έλληνες στρατιώτες της 7ης Μεραρχίας, όταν γύρω στις 6 το απόγευμα της 28ης Ιουνίου έφθασαν στις παρυφές της πόλης και κατόπιν μπήκαν στην κατεστραμμένη πόλη.
Το πυροβολικό από τον Λευκώνα άρχισε να κανονιοβολεί τις θέσεις των βουλγάρων στα υψώματα της Καμενίκιας και τους εξανάγκασε να εγκαταλείψουν τις Σέρρες.
Το ίδιο βράδυ ο διοικητής της 7ης Μεραρχίας συνταγματάρχης Ναπολέων Σωτήλης έστειλε στο στρατηγείο το ακόλουθο τηλεγράφημα:
«Πόλις Σερρών εκάη ολόκληρος εξαιρέσει Τουρκικής και Εβραϊκής συνοικίας. Αγορά εκάη επίσης.
Πληθύς γυναικοπαίδων ευρέθησαν φονευμένα ή απανθρακωμένα εντός οικιών.
Πόλις στερείται άρτου.
Απόλυτος ανάγκη ληφθώσι μέτρα συντόνως προς το διατροφήν πληθυσμού. ΄Αστεγοι υπερβαίνουσι 20.000».
Ωστόσο γρήγορα διαπιστώθηκε ότι είχαν πυρποληθεί και η τουρκική και η εβραϊκή συνοικία.
Την άλλη μέρα το πρωί, 29 Ιουνίου του 1913, ο συνταγματάρχης Σωτήλης κατέλαβε επίσημα την πόλη των Σερρών και στην προκήρυξη που εξέδωσε ανέφερε:
«Εν ονόματι του βασιλέως των Ελλήνων Κωνσταντίνου, απελευθερώ τας Σέρρας από του ζυγού των βαρβάρων και ειδεχθών επιδρομέων, καταλαμβάνω την πόλιν,
προσκαλώ δε πάντας του κατοίκους ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσης και θρησκεύματος να επανέλθωσιν εις τας ειρηνικάς αυτών ασχολίας, βέβαιοι όντες ότι υπό το σκήπτρον της Αυτού Μεγαλειότητος του βασιλέως μας,
και υπό την προστασίαν του ανδρείου αυτού στρατού θέλουσιν απολαμβάνει και απολύτου ισονομίας και εξασφαλίσεως τιμής και περιουσίας
Ζήτω ο βασιλεύς Κωνσταντίνος ο Μέγας
Ζήτω ο λαός των Σερρών»
Οι Σερραίοι με αισθήματα χαρμολύπης υποδέχθηκαν τον απελευθερωτή τους με κωδωνοκρουσίες στον ΄Αγιο Γεώργιο Κρυονερίτη.
Ο μητροπολίτης Απόστολος στην προσφώνησή του τόνισε χαρακτηριστικά: «Σήμερα καταργείται για πάντα η δουλεία και τελείται το εθνικό Πάσχα των Σερραίων».
Στην συνέχεια ψάλθηκε δοξολογία και ακολούθησε η εγκατάσταση των ελληνικών αρχών στο Διοικητήριο.
Πρώτος φρούραρχος της πόλης ανέλαβε ο ταγματάρχης Κωνσταντίνος Μαζαράκης, ο καπετάν Ακρίτας του Μακεδονικού Αγώνα.
Τις επόμενες ημέρες ο ελληνικός τύπος θα δώσει μεγάλη έμφαση στην τραγική κατάσταση που είχε ανακύψει στην πόλη των Σερρών, ενώ στο διπλωματικό πεδίο η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου θα απευθύνει έντονη διαμαρτυρία προς τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής για τις βουλγαρικές ωμότητες, ενώ ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θα απειλήσει με αντίποινα τους Βούλγαρους,ενώ στις αρχές Ιουλίου του 1913 τις καθημαγμένες Σέρρες θα επισκεφτούν οι γενικοί πρόξενοι της Ιταλίας και της Αυστροουγγαρίας στην Θεσσαλονίκη,
οι οποίοι θα επιβεβαιώσουν το μέγεθος της καταστροφής.
Κάπως έτσι σήμερα γιορτάζουμε τα 107 χρόνια λευτεριάς…!
Διαβάστε το περσινό πρωτοσέλιδο και τι λέγαμε ένα χρόνο ακριβώς πέρυσι 29/6/19
