Γράφει ο Μάρκος Μπόλαρης, Νομικός – Πρώην Υπουργός.
Διαβάστε εδώ το συγκινητικό κείμενό του
Ευγενική η μορφή. Όμορφα χαρακτηριστικά. Πανέξυπνα μάτια, καθρέφτης ενός οξύνου ανδρός.
Αν και μας χώριζαν τριάντα χρόνια ηλικίας, είχα την τιμή να με συγκαταλέγει στους φίλους του.
Τον επισκεπτόμουν στο γραφείο του, επί της οδού Μεραρχίας Σερρών, γραφείο αρχείο, γραφείο με σωρούς σχεδίων, χαρτών, ρολών, κιβωτίων, φακέλων στοιβαγμένων με μοναδικό τρόπο, ώστε προκειμένου να φτάσεις στο χώρο όπου εργαζόταν κοντά στο παράθυρο, έπρεπε να διέλθεις από ένα στενό διάδρομο, διάδρομο που μετά βίας άφηναν οι σωροί κάθε είδους χαρτιού, που είχε με ξεχωριστή επιμέλεια συγκεντρώσει στο γραφείο του.
Χώρος εργασίας, χώρος επαγγελματικός, αλλά και χώρος πνευματικής δουλειάς, χώρος συγκέντρωσης αλλά και χώρος φύλαξης ιστορικών, αρχαιολογικών, πολιτιστικών, λογτεχνικών, πολιτικών, λογοτεχνικών βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, αποκομμάτων, δημοσιευμάτων, φωτοτυπιών.
Διερχόμενος τούτο τον μοναδικό διάδρομο είχες έγνοια και τον φόβο μη τυχόν από λάθος ακουμπήσεις κάποιον προεξέχοντα φάκελλο, είχες την ανήσυχη μέριμνα μην από αδεξιότητα σπρώξεις κάποιο ρολό σχεδίων του μηχανικού, αφού υπήρχε πάντα άμεσος ο κίνδυνος να καταπέση, να καταρρεύση όλη η σειρά των στοιβαγμένων, και μόνον στον μυαλό του συνάξαντος αρχειοθετηθέντων, χαρτώων τεκμηρίων που έφταναν σχεδόν ώς το ύψος της οροφής.
Μα εκείνο που έκανε τούτο το ιδαίτερο γραφείο του εκλεκτού αυτού πολιτικού μηχανικού και του σπάνιου διεισδυτικού κι ακάματου ιστοριοδίφη της Θεοφυλάκτου, καθά από τους ιστορικούς των χρόνων της Ρωμέικης Αυτοκρατορίας χαρακτηρίζεται, πόλεως των Σερρών, εκείνο που καθιστούσε τον χώρο αυτό ιδιαζόντως ενδιαφέροντα και προκλητικό ήταν η σώρευση σε πύργους ατελείωτων κουτιών τσιγάρων ΑΣΣΟΣ της καπνοβιομηχανίας ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ.
Εκατοντάδες ίσως , χιλιάδες μήπως ;
Ναι , μπορεί χιλιάδες κασετίνες τσιγάρων ΑΣΣΟΣ, ποιός στ΄ αλήθεια να τα μέτρησε ποτέ, κανείς, χιλιάδες κασετίνες στοιβαγμένες σαν από κάποιο παιδικό παιγνίδι, ώστε σαν άσπρα μικρά τούβλα, σαν ιδιαίτεροι λευκοί πλίνθοι να συναποτελούν πύργους, ενός φανταστικού κάστρου, πύργους, που γιά να σταθούν όρθιοι έπρεπε να ακουμβούν στους τοίχους του γραφείου, ή μήπως για να αποτελούν την πιο ιδιόρρυθμη διακόσμηση σαν από πίνακα του πολυτάλαντου Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, την πλέον απίθανη ταπετσαρία, ως διάκοσμο μοναδικής εικαστικής έμπνευσης του ούτως ή άλλως μοναδικού γραφείου !
Μειδιούσε ο ανίδεος, μπορεί και να κάγχαζε, αναλογιζόμενος ότι έχει εμπρός του φαινόμενο παλιμπαιδισμού ! Όμως, όποιος βιάζεται …
Είχα διαπιστώσει, καθώς είχαμε μπεί στα ανήλιαγα υπόγεια, στις πολυσκονισμένες από τους αρχαίους καιρούς αποθήκες της Μονής Προδρόμου, με είχαμε προσκαλέσει ως συνοδό και φίλο και μαθητή να τον συνοδεύσω σε αρκετές φιλίστορες ή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος εκδρομές του, είχα παρατηρήσει ότι η κασετίνα των τσιγάρων του, μανιώδης και γάρ καπνιστής, σε συναγωνισμό ποιός θα φουμάρει περισσότερο με τον συγχωρεμένο φίλο του, τον πατέρα μου, αναπαυμένοι κι οι δυό τους, είχα διαπιστώσει ότι η άσπρη κασετίνα του ΑΣΣΟΥ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ήταν το αχώριστο σημειωματάριο του αξέχαστου, του αρχοντικού, του φιλόπατρι, του φιλίστορα, του ανιδιοτελούς κυρ Νίκου του Νικολάου, γόνου σημαίνουσας σερραικής οικογένειας.
Ωστε, μόλις βγήκαμε στο φώς, στο προαύλιο δίπλα στη Φιάλη αγιασμού, αφού είχαμε ακολουθήσει μια διαδρομή ανάμεσα σε αρχαία κοφίνια, κατεστραμμένα έπιπλα, άχρηστα εργαλεία, ανάμεσα σε ποντικούς, κατσαρίδες, σκορπιούς, κοριούς, φωλιές φιδιών, σαρακοφαγωμένες σανίδες και ετοιμόρροπα δοκάρια στα θεοσκότεινα υπόγεια του Αρχονταρικιού της Πατριαρχικής Μονής του Προδρόμου, εκεί όπου η Πύλη του πρώτου Κτήτορος, πριν το όλον συγκρότημα επεκταθεί από τον δεύτερο Κτήτορα, κι ο κυρ Νίκος άρχισε να σημειώνει την θέση των δοκών, αποστάσεις, την κατάσταση του κάθε ενός για να μελετήσει τις αντοχές του κτιρίου.
Μιά άλλη μέρα , καθώς συζητούσαμε στο γραφείο του, σηκώθηκε, βάδισε προσεκτικά μέσα από τους απίστευτους θησαυρούς του, τους σωρούς σχεδίων, σχεδιαγραμμάτων, χαρτών, βιβλίων για να φθάσει στους πύργους που σχημάτιζαν τα τσιγαρόκουτα και να διαλέξει ένα από τα αρχειοθετημένα σημειώματα επί κασετίνα, προκειμένου να μου εκθέσει κι αναλύσει τις παρατηρήσεις του για ένα υποστατικό κτήμα με το επ΄αυτού κτίριο σε χωριό του Παγγαίου, ανήκον στην επίσης Πατριαρχική Μονή της Παναγίας Αχειροποιήτου στο Παγγαίο, εις ήν εμόνασε, μετά την Πατριαρχεία του ο κλεινός Διονύσιος ο Σοφός, εκ των διαδόχων του ευκλεούς Γενναδίου Σχολαρίου, πρώτου Πατριάρχου της εν Αιχμαλωσία Μεγάλης του Χριστού Εκκλησία, όπως με μοναδικό τρόπο ανέδειξε στο βαρυσήμαντο έργο του ο μεγάλος βρετανός ιστορικός Σερ Στήβεν Ράνσιμαν.
Διαπίστωσα τότε ότι ο κυρ Νίκος, που δικαίως τιμήθηκε από τον Δήμο των Σερραίων με ονοματοδοσία της οδού όπου έχει ανεγερθεί με δικές του ενέργειες, δικούς του πολύμοχθους αγώνες, λόγω της δικής του ανιδιοτέλειας το αξιόλογο αρχιτεκτονικά και λειτουργικά κτίριο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών, έχοντας τις πρωτοβουλίες ως Πρόεδρος της Εφορείας, αφού προηγουμένως έπεισε για την αναγκαιότητα και την χρηματοδότηση, συνεργάστηκε δε στενά με τον οραματιστή τότε Υπουργό Παιδείας Αντώνη Τρίτση, προηγηθέντος γενναίου διαπληκτισμού μεταξύ των δύο ιδιόρρυθμων μηχανικών, διαπίστωσα ότι η εκπληκτική σώρρευση των τσιγαρόκουτων ήταν αρχειοθετημένη εκπληκτικά στο μυαλό του και είχε δυνατότητα με άνεση να ανατρέξει και να χρησιμοποιήσει αρχειοθετημένες στις κασετίνες του ΑΣΣΟΥ πληροφορίες, σχεδιαγράμματα, σημειώσεις !
Τι απώλεια, τι κρίμα, που χάθηκε τόση σώρρευση ιστορικών, ιστοριοδιφικών, αρχαιολογικών σημειώσεων πάνω σε μνημεία των Σερρών και της περιοχής τους καθώς δεν είχαμε την μέριμνα να τα περιμαζέψουμε, να τα φυλάξουμε, να τα σώσουμε μετά την βιαστική αποδημία του εκ μέσου ημών !
Ευτυχώς, σώθηκε ως πολύτιμο ιστορικό κειμήλιο ο χάρτης της πυρίκαυστης ζώνης της πόλης των Σερρών, ο χάρτης που αποτυπώνει την πόλη μετά την πυρκαγιά στην οποία παρέδωσε ο Βουλγαρικός Στρατός τα Σέρρας στα 1913, αφού τούτον τον χάρτη ο μανιώδης περί αυτά Νίκος Νικολάου, τον εντόπισε σε σωρό εγγράφων που είχε πεταχτεί σε κάδο απορριμμάτων, ως σκύβαλον μη έχον αξία, από τινές που εκκαθάριζαν τα αρχεία της Νομαρχίας Σερρών, πρόλαβε, πριν την παραλαβή των απορριμμάτων από τα συνεργεία του Δήμου και ανέσυρε το μοναδικό αυτό ντοκουμέντο, το διέσωσε και μετά τον θάνατό του, με μεσολάβηση της Εταιρείας Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών, τούτο παραδόθηκε από την οικογένειά του στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στα Σέρρας.
Έχοντας ολοκληρώσει την αποτύπωση, από πλευράς στατικής μηχανικής που τον ενδιέφερε ως πολιτικό μηχανικό, στα σκονισμένα και σκοτεινά υπόγεια του Αρχονταρικιού της Μονής Προδρόμου , Μονής την οποία ευκλέισε Γεννάδιος ο Σχολάριος, ο εν αυτή μονάσας, συγγράψας και εν τέλει εν αυτή τελειωθείς και ταφείς, ο την αρετήν φωστήρος λάμψαντος δίκην, ο μέγιστον κράτος αράμενος επί σοφία παντοδαπή και δυνάμει λόγων ανυπέρβλητος .., καθά η εν Κωνσταντινουπόλει Σύνοδος το 1484 διεκήρυξε, ο κυρ Νίκος πρότεινε να πιούμε τον δεύτερο καφέ , άς ήταν κι ένα ουζάκι, στο καφενεδάκι του μπαρμπα Γιάννη του Αητού, Ναξίου τω γένει, Κρητός στην απώτερη καταγωγή, που ποιός ξέρει ποιά γυρίσματα της ζωής, ποιες αναποδιές της μοίρας τον έστειλαν , τον φύτεψαν καφετζή σε τούτη την γωνιά της Μακεδονίας.
Ασκητή και καλόγερο εκτός των τειχών, ίσως ασκητικότερο των μοναχών, έξω κι απέναντι από την Πύλη της Μονής που προστάτευε ο Ανδρόνικος Β΄ο Παλαιολόγος, ο Ιωάννης ο Καντακουζηνός, ο Στέφανος ο Ντουσάν κι ο έσχατος των Σέρβων Δεσπότης των Σερρών Ιωάννης ο Ούγκλεσης, που σκοτώθηκαν, μαζί τον αδελφό του Βουκασίν, άδοξα στην Μάχη του Έβρου, χίλιους τριακόσιους εβδομήντα έναν χρόνους μετά την Ενανθρώπηση, εκστρατεύων κατά των Τούρκων.
Στο καφενεδάκι αυτό του μπαρμπα Γιάννη, τρία ξύλινα παλαιικά τραπεζάκια, οκτώ – δέκα ψάθινες ξεφτυσμένες καρέκλες, μπαγιάτικος και ξεμυρισμένος ο καφές, κι αν ήθελες ούζο, πάντα εξαιρετικής ποιότητας από τα Σέρρας, είχε για μεζέ κανένα κρεμμύδι ξηρό, παξιμάδι καλογερικό ή ξηρό ψωμί, θρούμπες ελιές από τον μοναστηριακό ελαιώνα που τις μαστόρευε ο ίδιος, με χοντρό αλάτι και τις διατηρούσε σε τσουβάλι κι αν ήσουν τυχερός έβρισκε ενδεχομένως καμμιά σκονισμένη κονσέρβα καλαμάρι, μόνον δε τις επίσημες μέρες Χριστούγεννα, Θεοφάνεια θα είχε φασολάδα για τους υπομονετικούς πελάτες του.
Αν θές ! Παλιό χάνι !
Εκπληκτικής ωραιότητας το χάνι, απέναντι από το Μοναστήρι, ένα ομορφοχτισμένο σύνολο κτιρίων αυτής της αρχιτεκτονικής της Μακεδονίας, που συνταιριάζει κτίρια και οικίες, χάνια και σταύλους, καλντερίμια και πύλες, γιοφύρια και φούρνους σε μοναδικές ενότητες και παραδίδει στους κατοικούντες και στους διερχόμενους , τους διαβάτες και τους φιλοξενούμενους, στους πεζοπόρους και τους προσκυνητές ένα χάρμα οφθαλμών.
Καθώς στέκει δροσιζόμενο υπό την ευσκιόφυλλη προστασία των δυό αρχαίων πλατάνων , πρόκληση δόμησης από μαίστορες της πέτρας και του ξύλου, αφού το χάνι αγκαλιάζει τον παρακείμενο χείμαρρο και την ρεματιά του, δομώντας πάνω της σαλόνια και κάμαρες, ακουμπώντας κι αξιοποιώντας ισχυρό τοιχίο στην απέναντι πλευρά της κοίτης, ώστε μακάριος ο φιλοξενούμενος σ΄αυτά, πού τον νανουρίζει το κελάρυσμα του δροσερού νερού καθώς κυλάει , στα τρία- τέσσερα μέτρα κάτω από το πάτωμα !
Εδώ δίπλα , ήταν το αρχοντικό εξοχικό του κυρ Μανωλάκη από την Ντοβίστα, μου είπε αφού καθίσαμε.
Του Εμμανουήλ , του γιού του Παππά.
Του χρωστούμε, είπε, και με κοίταξε στα μάτια.
Του χρωστάει το Μοναστήρι, του οφείλουν τα Σέρρας, η Ντοβίστα, το πιό σημαντικό του οφείλουμε εμείς οι Έλληνες ! Τούτον τον Άρχοντα στην ψυχή , στη ζωή, στην οικογένεια, στο εμπόριο, στο Γένος του, στην Εκκλησία μας, στην Πατρίδα ! Περνά ο καιρός, γυρνούν οι χρόνοι, του κύκλου τα γυρίσματα που τραγουδά αξεπέραστα κι ο Βιντσέντζος Κορνάρος στον Ερωτόκριτό του και σαν να φυραίνει ο τόπος …
Ακούς ; Να έχετε έγνοια ! Σαν να φυραίνει ο τόπος !
Παραγγείλαμε ένα ουζάκι στον μπαρμπα Γιάννη, μορφή χαρακωμένη από τρικυμίες της ζωής, που επέλεξε ως καταφυγή των τελευταίων χρόνων του τούτο το προδρομίτικο χάνι, γέροντας φτωχός που οι φουρτούνες φόρτωσαν με υπομονή και του χάρισαν σοφία αποτυπωμένη στο πρόσωπο κι εκφραζόμενη στις σταράτες κουβέντες του, όταν χρειαζόταν, και συνεχίσαμε την συζήτηση, με οδηγό τις ακριβείς σημειώσεις περί δόμησης και στατικής, σημειώσεις πάνω στην λευκή κασετίνα με σήμα τον κόκκινο ΑΣΣΟ του ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ, που το έμπειρο χέρι του κυρ Νίκου είχε χαράξει.
Τω όντι, οφειλέτες είμαστε …
Κι ύστερα από τόσα χρόνια η έγνοια κι η αγωνία, μεγαλώνει !
Λές ;
Λές να φυραίνει ο τόπος ;
