«Αναθυμιάσεις, φωνές, εκρήξεις, άνθρωποι να καίγονται στα χέρια των συγγενών τους». Με αυτά τα λόγια περιγράφει την εφιαλτική νύχτα της 23ης Ιουλίου του 2018, ο Βασίλης Βρεττός. Γέννημα θρέμμα Ματιώτης, ο παππούς του ήταν από τους πρώτους που απέκτησαν μια λωρίδα γης στην περιοχή.
Μόλις η φονική πυρκαγιά ολοκλήρωσε το καταστροφικό έργο της, ο κ. Βρεττός αποφάσισε να συμβάλλει στην ιστορική καταγραφή των γεγονότων και στη διατήρηση της μνήμης, φωτογραφίζοντας ανθρώπους, σπίτια και όλο το καμένο τοπίο.
Από τον Αύγουστο του 2018 μέχρι την άνοιξη του 2019, ο φωτογράφος πάτησε χιλιάδες φορές το «κλικ» της κάμερας του. Στο τέλος, επέλεξε τριάντα πέντε στιγμιότυπα για μια έκθεση που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς ενώ παράλληλα κυκλοφόρησε και ένα λεύκωμα με 140 φωτογραφίες.
Τέσσερα χρόνια μετά τα γεγονότα, η συναισθηματική φόρτιση δεν έχει φύγει. Ξέρει ότι πια έχουν ειπωθεί όλα για το Μάτι. Όπως σημειώνει όμως ο ίδιος, υπάρχουν πράγματα που οι Ματιώτες δεν θα ξεχάσουν ποτέ.
«Είναι δυνατόν μια μέρα μετά την τραγωδία να έρχονται εδώ οι υπουργοί και την ώρα που βγαίνουν άνθρωποι απανθρακωμένοι από τα αυτοκίνητα να μας λένε: “εσείς φταίτε που χτίσατε άναρχα;” Υπάρχει πιο βαρύ πράγμα από αυτό; Όμως, και το πολεοδομικό σχέδιο της επόμενης κυβέρνησης λέει στους Ματιώτες, εμμέσως πλην σαφώς, πως είχαμε χτίσει άναρχα. Όποιος δει το Μάτι από ψηλά, θα καταλάβει πως έχει ρυμοτομικό σχέδιο, η αναλγησία των υπεύθυνων το έκαψε. Λέγανε επίσης πως οι μάντρες εμπόδισαν τη διέλευση του κόσμου προς την παραλία. Όμως παραλίες δεν υπάρχουν εδώ, μόνοι γκρεμοί ύψους 7 μέτρων. Από έναν τέτοιο, πήδηξε η μικρή Εβίτα Φύτρου και σκοτώθηκε».
Το τραύμα δεν θα κλείσει ποτέ
Ο ίδιος μας μιλάει για ένα τραύμα που κάθε χρονιά που περνάει επουλώνεται ολοένα και περισσότερο. Δεν θα κλείσει όμως ποτέ. «Να στο περιγράψω με μια εικόνα για να το καταλάβεις. Κάθεσαι στην πλατεία να πιεις ένα καφέ και βλέπεις απέναντι σου έναν συμπολίτη σου πολυεγκαυματία. “Φοράει” ακόμα πάνω του τα εγκαύματα. Σβήνει αυτό το τραύμα;»
«Αισιόδοξα στοιχεία υπάρχουν;» ρωτάμε τον κ. Βρεττό για να μας απαντήσει: «Ναι. Το ότι τώρα λειτουργεί ένα 112. Το ότι τώρα γίνονται εκκενώσεις. Το ότι τώρα τρέχουν άπαντες σε μια φωτιά- εθελοντές, στρατός, αεροσκάφη. Τώρα το Μάτι σώζει ζωές. Επίσης το πράσινο ξαναγίνεται και τα σπίτια ξαναγίνονται, πιο ωραία μάλιστα από τα προηγούμενα. Οι άνθρωποι δεν ξαναγίνονται. Γι’ αυτό και συνεχίζουμε να περιμένουμε τη δικαίωση για τους νεκρούς μας. Όλο το Μάτι την περιμένει».
Φωτογραφίζοντας την τραγωδία
«Κάθε φωτιά τη συγκρίνουμε με το Μάτι»
Τις δικές του εικόνες με αφορμή τη μαύρη επέτειο στο Μάτι ανέσυρε από τη μνήμη του και ο πυροσβέστης Βαγγέλης Λιβιέρης, ο οποίος κατέβηκε εθελοντικά από το Μεσολόγγι όπου διαμένει για να βοηθήσει στην επιχείρηση της κατάσβεσης. Τελικά, εργάστηκε στο κλιμάκιο που πέρασε όλο το βράδυ (όταν η πυρκαγιά ελέγχθηκε) και το επόμενο πρωινό, χτυπώντας όλες τις πόρτες των κατοίκων για να δει αν υπάρχει ακόμα κάποιος ζωντανός. Δεν βρήκε ούτε έναν. Ήταν μάλιστα από τους πρώτους που αντίκρισαν την εφιαλτική εικόνα στο οικόπεδο με τους αγκαλιασμένους κατοίκους που βρέθηκαν απανθρακωμένοι.
Όπως θυμάται ο ίδιος: «Η στιγμή που τους είδαμε, δεν θα φύγει από μυαλό μου ποτέ αν και η μνήμη δεν συγκρατεί πολλά όταν πρέπει να εκτελέσεις ένα τόσο τρομαχτικά δύσκολο καθήκον».
Όσο για αυτή καθεαυτή τη φωτιά, ο ίδιος μάς λέει πως για τους Έλληνες πυροσβέστες είναι πια μια υπόθεση case study. «Έκτοτε, σε κάθε φωτιά που βρισκόμαστε τη συγκρίνουμε με το Μάτι. Σε όλα. Πώς τρέχει, πώς είναι ο αέρας, η θερμοκρασία, το μέρος όπου βρισκόμαστε. Οι συνάδελφοι οι οποίοι ήταν στο πεδίο την ώρα της μεγάλης έντασης μάς έλεγαν πως οι φλόγες έριχναν δυνατά ‘χτυπήματα’ σαν χαστούκια και αμέσως μετά έφευγαν. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα τραπέζι ξύλινο, καμένο μόνο στη μισή του πλευρά. Το άλλο μισό ήταν άθικτο».
Κλείνοντας την κουβέντα μας μάς λέει πως αυτό στο οποίο πρέπει όλοι πια να εστιάζουμε σε σχέση με το Μάτι, είναι το αύριο. Ο Βαγγέλης το περιγράφει ως εξής: «Θέλω πολύ να επιστρέψω κάποια στιγμή εκεί και αυτό που θα αντικρίσω να είναι πράσινο, δέντρα, νέα σπίτια και νέους κατοίκους. Ας μη θρηνούμε άλλο».
Η επόμενη μέρα στο Μάτι και οι φωτιές που χτυπούν κάθε καλοκαίρι
Τον απολογισμό του με το βλέμμα στραμμένο στο αύριο κάνει και ο δήμαρχος Ραφήνας –Πικερμίου Βαγγέλης Μπουρνούς, ο οποίος είδε εκείνη την ημέρα να σκάει μέσα στα χέρια του… μια βραδυφλεγής βόμβα. Ποιά στιγμή του έχει μείνει από εκείνη την κολασμένη νύχτα;
«Δεν θα ξεχάσω την εικόνα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα καΐκια με μαυρισμένα πρόσωπα στο λιμάνι της Ραφήνας, με εγκαύματα μικρού ή μεγαλύτερου βαθμού στο γυμνό κομμάτι του σώματος τους. Μάτια που κοίταζαν τριγύρω αναζητώντας ελπίδα».
Μιλώντας για την αποκατάσταση του «προσώπου» της περιοχής ο ίδιος λέει πως τα έργα υποδομής έχουν ολοκληρωθεί σε ποσοστό 65%, ενώ μόλις πέρασε και από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ (Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων) η πολεοδομική μελέτη για την ένταξη πέντε περιοχών μέσω του ειδικού χωρικού σχεδιασμό στο σχέδιο πόλης. Κάθε χρόνος που περνάει η εικόνα γίνεται καλύτερη.
Και ενώ ο κος Μπουρνούς λέει πως το Μάτι έχει βρει σήμερα σε μεγάλο βαθμό τους ρυθμούς του, οι φωτιές που ξεσπούν γύρω του, οι φωτιές που επαναλαμβάνονται κάθε καλοκαίρι, προκαλούν πάντα νέες αγωνιές. Όπως λέει ο δήμαρχος με αφορμή και την πυρκαγιά στην Πεντέλη μόλις πριν από λίγες ημέρες: «Οι ορεινοί οικισμοί της Ραφήνας, αυτοί εντός σχεδίου αλλά και το Μάτι έχουν καεί τέσσερις φορές και πάντα έχουν καεί από φωτιά που έχει έρθει από τον ορεινό δασικό όγκο της Πεντέλης. Το ίδιο συνέβη και πριν από λίγες μέρες με το Ντράφι. Μιλάμε για μια φωτιά που “κατασπάραξε” μόνο στον δικό μου Δήμο 11.000 στρέμματα, πάνω από 5.000 στρέμματα στο δήμο Πεντέλης και πολλά περισσότερα στο δήμο Παλλήνης».
Η τελετή εκδηλώσεων μνήμης για τα 4 χρόνια από τη μαύρη επέτειο στο Μάτι θα ξεκινήσει στις 18:30, στο μνημείο των θυμάτων στο Νέο Βουτζά, για την απόθεση των στεφάνων και λουλουδιών και θα ολοκληρωθεί στο Ναυτικό Αθλητικό Όμιλο (ΝΑ.Ο.Μ.Α.) στις 19:30, με την τέλεση τρισάγιου. Η επιμνημόσυνη δέηση τελέστηκε το πρωί του Σαββάτου (23/7) με το πέρας της Θείας Λειτουργίας, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Μάτι, στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννη στο Νέο Βουτζά και στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου – Άγιου Θωμά και Αγίου Πορφυρίου στο Κόκκινο Λιμανάκι.
