Εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης: καταγραφή προόδου
Γράφει ο Χρήστος Αγοραστός*
Ενόψει της συνόδου κορυφής για το ευρώ της 21ης Ιουνίου 2019,
η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβαίνει σε απολογισμό των εργασιών για την εμβάθυνση της Οικονομικής
και Νομισματικής Ένωσης αφότου δημοσιεύτηκε η έκθεση των πέντε Προέδρων
και καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα.
Κατά τα τέσσερα έτη από τη δημοσίευση της έκθεσης,
σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά την ενίσχυση της ζώνης του ενιαίου νομίσματος
και την ενδυνάμωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης όσο ποτέ άλλοτε μέχρι σήμερα.
Πολλά από τα κενά που αποκάλυψε η οικονομική,
χρηματοπιστωτική και κοινωνική κρίση μετά το 2007 έχουν αντιμετωπιστεί.
Ωστόσο, πρέπει ακόμη να ληφθούν σημαντικά μέτρα.
Το ενιαίο νόμισμα και ο συντονισμός της χάραξης των οικονομικών πολιτικών αποτελούν μέσα για την επίτευξη ενός σκοπού:
περισσότερες θέσεις εργασίας, ανάπτυξη, επενδύσεις,
κοινωνική δικαιοσύνη και μακροοικονομική σταθερότητα για τα μέλη της ζώνης του ευρώ,
καθώς και για την ΕΕ ως σύνολο.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε σχετικά:
«Η παρούσα Επιτροπή αγωνίστηκε σκληρά για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης:
έχουν επιτευχθεί πολλά, αλλά πολλά απομένουν ακόμη να γίνουν .
Το ζήτημα αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης για τους πολίτες μας.
Αφορά τη διατήρηση της σταθερότητας και της ανθεκτικότητας των οικονομιών μας
και την ικανότητα της Ευρώπης να πάρει το μέλλον της στα χέρια της.»
Ενόψει της συνόδου κορυφής για το ευρώ της 21ης Ιουνίου,
η Επιτροπή καλεί τους ηγέτες της ΕΕ:
Να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τα κύρια χαρακτηριστικά του δημοσιονομικού μέσου για τη σύγκλιση
και την ανταγωνιστικότητα ώστε να διευκολύνουν την ταχεία έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Να συμφωνήσου ως προς το μέγεθός του στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.
Να ολοκληρώσουν τις τροποποιήσεις στη Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας με σκοπό την ταχεία επικύρωσή της από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ,
συμπεριλαμβανομένων:
ενός λειτουργικού και αποτελεσματικού κοινού μηχανισμού ασφαλείας,
της παροχής ρευστότητας σε περίπτωση εξυγίανσης και ενεργών και αποτελεσματικών προληπτικών μέσων.
Να διατηρήσουν μια σαφή οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφόρων παραγόντων,
καθώς και τη δυνατότητα προσαρμογής του ενιαίου εγχειριδίου κανόνων της ΕΕ για τις τράπεζες σύμφωνα με την κοινοτική μέθοδο.
Να ενσωματώσουν με την πάροδο του χρόνου τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας στο δίκαιο της ΕΕ.
Να καταβάλουν νέες προσπάθειες για την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης,
αρχής γενομένης από τις πολιτικές διαπραγματεύσεις για το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης των Καταθέσεων.
Να επιταχύνουν την πρόοδο στον τομέα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών
και να εντείνουν τις εργασίες για την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ.
Ενόψει της συνόδου κορυφής για το ευρώ του Ιουνίου 2019,
η Επιτροπή εξετάζει επίσης τα σημεία στα οποία έχει σημειωθεί η μεγαλύτερη πρόοδος τα τελευταία έτη πέραν των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων
και χαρτογραφεί τη μελλοντική πορεία για τα επόμενα έτη.
Από τη σύνοδο κορυφής για το ευρώ του Δεκεμβρίου 2018 μέχρι σήμερα,
έχουν προχωρήσει οι συζητήσεις σχετικά με το μελλοντικό δημοσιονομικό μέσο για τη σύγκλιση και την ανταγωνιστικότητα για τη ζώνη του ευρώ,
με βάση την πρόταση της Επιτροπής για πρόγραμμα στήριξης των μεταρρυθμίσεων · μια συμβιβαστική λύση είναι πλέον εφικτή
και πρέπει να προωθηθεί με αποφασιστικότητα.
Έχουν επίσης πραγματοποιηθεί συζητήσεις σχετικά με τη μεταρρύθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας,
ιδίως για τη δημιουργία μηχανισμού ασφαλείας στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης με τη μορφή πιστωτικού ορίου.
Ο μηχανισμός ασφαλείας αναμένεται να λειτουργεί ως έσχατη λύση για τη στήριξη της αποτελεσματικής
και αξιόπιστης διαχείρισης των τραπεζικών κρίσεων στο πλαίσιο του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης.
Θα αποπληρώνεται μέσω συνεισφορών από τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα.
Η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της σταθερότητας του ευρώ.
Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί όσον αφορά την περαιτέρω μείωση του κινδύνου στην Τραπεζική Ένωση.
Η τελευταία έκθεση προόδου της Επιτροπής δείχνει ότι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων για το σύνολο των τραπεζών της ΕΕ συνεχίζει να μειώνεται
και έχει υποχωρήσει στο 3,3 % το τρίτο τρίμηνο του 2018,
συνεχίζοντας την πτωτική πορεία του προς τα προ της κρίσης επίπεδα.
Όσον αφορά το μέλλον, είναι σημαντικό να σημειωθεί πρόοδος με το κοινό σύστημα ασφάλισης των καταθέσεων για τη ζώνη του ευρώ.
Η Ένωση Κεφαλαιαγορών θα προωθήσει την περαιτέρω ολοκλήρωση της αγοράς
και θα συμβάλει ώστε οι κεφαλαιαγορές της Ευρώπης να μπορούν να αντιμετωπίσουν μείζονες εσωτερικές ή εξωτερικές προκλήσεις για τη σταθερότητα της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης.
Η Επιτροπή, ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα που της απηύθυναν οι ηγέτες τον Δεκέμβριο να συνεχίσει να εργάζεται στο ζήτημα αυτό,
προβαίνει επίσης σε απολογισμό των εργασιών που βρίσκονται σε εξέλιξη για την ανάπτυξη της διεθνούς χρήσης του ευρώ.
Το ευρώ είναι ένας νέος είκοσι χρονών και είναι το δεύτερο νόμισμα παγκοσμίως,
ενώ παρέμεινε ισχυρό ακόμη και στο αποκορύφωμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης χρέους.
Για να κατανοήσει καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ενισχυθεί η ευρύτερη χρήση του ευρώ σε παγκόσμιο επίπεδο –και για να εντοπίσει τυχόν εμπόδια σε αυτό– η Επιτροπή πραγματοποίησε,
τους τελευταίους μήνες διαβουλεύσεις με συμμετέχοντες στην αγορά σε διάφορους τομείς (συνάλλαγμα, ενέργεια, πρώτες ύλες, γεωργικά προϊόντα και μεταφορές).
Από τις διαβουλεύσεις αυτές προέκυψε ότι:
υπάρχει ευρεία υποστήριξη για τη μείωση της εξάρτησης από ένα μόνο κυρίαρχο παγκόσμιο νόμισμα·
το ευρώ είναι το μόνο νόμισμα που διαθέτει όλα τα αναγκαία χαρακτηριστικά τα οποία επιζητούν οι συμμετέχοντες στην αγορά ώστε να χρησιμοποιηθεί ως εναλλακτική λύση έναντι του αμερικανικού δολαρίου·
ο τομέας της ενέργειας θα είναι
και στο μέλλον βασικός μοχλός για τη χρήση του ευρώ, ενώ υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω αύξησης της χρήσης του,
όπως π.χ. στον τομέα του φυσικού αερίου·
αναγνωρίζεται ότι η ΕΕ,
μέσω του ευρώ,
μπορεί να ενισχύσει την οικονομική κυριαρχία της και να διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο παγκοσμίως προς όφελος των επιχειρήσεων και των καταναλωτών της ΕΕ.
Η Επιτροπή, από κοινού με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα,
θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τα κράτη μέλη, τους συμμετέχοντες στην αγορά και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς,
και καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
το Συμβούλιο και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να στηρίξουν τις προσπάθειες για την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ.
Σχεδόν ακριβώς πριν από τέσσερα χρόνια,
ο Πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ,
από κοινού με τον Πρόεδρο της συνόδου κορυφής για το ευρώ
, Ντόναλντ Τουσκ, τον τότε Πρόεδρο της Ευρωομάδας,
Γερούν Ντάισελμπλουμ, τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας,
Μάριο Ντράγκι, και τον τότε Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
Μάρτιν Σουλτς, δημοσίευσε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης (ΟΝΕ) έως το 2025 το αργότερο.
Στηριζόμενη στο όραμα της έκθεσης των πέντε Προέδρων,
η Επιτροπή έδωσε συνέχεια με τη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της Ευρώπης τον Μάρτιο του 2017,
τα θεματικά έγγραφα προβληματισμού σχετικά με την εμβάθυνση της Οικονομικής
και Νομισματικής Ένωσης και το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ τον Μάιο του 2017.
Τον Δεκέμβριο του 2017,
η Επιτροπή Γιούνκερ κατάρτισε έναν χάρτη πορείας και ενέκρινε σειρά συγκεκριμένων προτάσεων με γενικό στόχο την ενίσχυση της ενότητας,
της αποτελεσματικότητας και της δημοκρατικής λογοδοσίας της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης έως το 2025.
