Το έτος 1993 δημιουργείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού ένα πολυετές
πρόγραμμα με την επωνυμία « Ο Δρόμος του Μεταξιού», ένα φιλόδοξο πρόγραμμα με
στόχο την τουριστική ανάπτυξη και αξιοποίηση της υλικής και άυλης πολιτιστικής
κληρονομιάς, που σχετίζεται με τον «Δυτικό Δρόμο του Μεταξιού» στην Ευρώπη,
διερχόμενο από την Κασπία Θάλασσα, γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα και κατά μήκος της
λεκάνης της Μεσογείου.
Ηλίας Βασιλειάδης: Σκοπός: Η ανάδειξη νέων ευκαιριών-προοπτικών τουριστικής ανάπτυξης, με διασυνοριακές
συνεργασίες για τη δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων και με έμφαση στην
αναξιοποίητη πολιτιστική κληρονομιά του «Δυτικού Δρόμου του Μεταξιού».
Τον Απρίλιο του 2017 συνδιοργανώνεται από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το
ΑΠΘ και τον Οργανισμό Τουρισμού της Θες/νίκης , ημερίδα με θέμα : « Δρόμος του
Μεταξιού και προοπτικές τουριστικής ανάπτυξης».
Στόχος: Η διερεύνηση των δυνατοτήτων τουριστικής αξιοποίησης στην Ελλάδα του
«Δρόμου του Μεταξιού».
Τον Οκτώβρη του 2018 διοργανώνεται στη Θες/νίκη από την Περιφέρεια Κεντρικής
Μακεδονίας από κοινού με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού το 8 ο Συνέδριο «Δρόμος
του Μεταξιού».
Αναλύεται σ΄αυτό ο ρόλος και η διασυνδεσιμότητα των ιστορικών «Δρόμων του Μεταξιού»
στο διεθνές προσκήνιο, η γεφυροποίηση των συνεργασιών Ευρώπης και Ασίας, καθώς και η
ενίσχυση των επιχειρηματικών δεσμών Ευρωπαϊκών και Ασιατικών Φορέων.
Είναι η 1 η Διεθνής Συνάντηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού στην Ελλάδα και δη
στη Θες/νίκη, της οποίας οι μετοχές στο παγκόσμιο χάρτη του Συνεδριακού Τουρισμού
ανέβηκαν δυναμικά.
Ηλίας Βασιλειάδης: Επειδή τελευταία ήλθε δυναμικά στην επικαιρότητα το θέμα του «Δρόμου του Μεταξιού»
και των προοπτικών τουριστικής αξιοποίησης αυτού ( διαδικτυακή ημερίδα κλπ), και επειδή
πιστεύω στη μεγάλη σημασία αυτών των προοπτικών, αλλά και στη δυνατότητα να
αποτελέσουν αυτοί οι ιστορικοί δρόμοι κριτήριο τουριστικής επιλογής στον εν δυνάμει
επισκέπτη, αναζήτησα και βρήκα ποιος είναι ιστορικά ο ρόλος της περιοχής μας σ΄αυτές τις
εμπορικές διαδρομές μεταφοράς μεταξιού από την Κίνα στην Ευρώπη.
Συνοπτικά τα ιστορικά στοιχεία και γεγονότα είναι τα εξής :
Α. Η περιοχή των Σερρών και «Ο Δρόμος του Μεταξιού» στο διάβα του χρόνου.
Χρονολογικά – ως αρχαίο δίκτυο εμπορικών δρόμων – «ο Δρόμος του Μεταξιού»
συνδέει αρχικά μόνο τις περιοχές της Ασιατικής ηπείρου μεταξύ τους. Ιδιαίτερα, το
4 αι. π.χ ο δρόμος αυτός συνδέεται με την περσική «Βασιλική Οδό», φτάνοντας ως
την Αραβία, τη Μικρά Ασία και τις ακτές του Αιγαίου.
Ένας από τους βασικούς στόχους της εκστρατείας του Μεγάλου Αλέξανδρου ήταν η
σύνδεση αυτών των αρχαίων εμπορικών δρόμων με την Ευρώπη και τις χώρες της
Μεσογείου.
Η εγκατάσταση του Φιλίππου, πάτερα του Μ. Αλεξάνδρου («Φίλιπποι» – η πόλη
του βασιλιά Φιλίππου) και στη συνέχεια και του ιδίου του Μ. Αλέξανδρου στην
περιοχή του Παγγαίου, στην Αμφιπόλη, αναμφισβήτητα είχε ως προοπτική τον
έλεγχο και την εκμετάλλευση αυτών των εμπορικών οδικών αρτηριών μεταξύ της
Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης.
Εξίσου εμβληματική είναι και η επιλογή από τον Απόστολο Παύλο των Φιλίππων,
της σημαντικότερης πόλης της προχριστιανικής εποχής. Το χειμώνα του 49 ο
Παύλος αποβιβάζεται για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος, στη Νεάπολη της
Καβάλας και κατευθύνεται αμέσως προς τους Φιλίππους.
Στην περιοχή της Αμφιπόλης μόλις πρόσφατα η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο
φως ευρήματα της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου. Πρόκειται για τον Τύμβο Καστά,
αυτό το μνημείο, που μαρτυρά το μεγαλείο της ιστορίας του τόπου και του ρόλου
της περιοχής διαχρονικά.
Η Αμφίπολης, κτισμένη στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα, που εκβάλλει στο
Αιγαίο, είχε την ιδανική, την κομβική θέση επάνω στις εμπορικές διαδρομές Ασίας
– Ευρώπης. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η διακλάδωση – δια της κοίτης του
Στρυμόνα – του εμπορικού άξονα προς τον Βορρά, που συνεχίζεται έως τη Ρωσία
και τις Βαλτικές χώρες. Αυτό επιβεβαιώνεται και με την καθιέρωση της ονομασίας
«Οι Εννέα Οδοί» της ευρύτερης περιοχής της Αμφίπολης.
Το 2 ο π.Χ. αιώνα, πάνω στα ίχνη ενός αρχαίου προ – Ρωμαϊκού δρόμου, που διέσχιζε
την περιοχή της Αμφιπόλης, κατασκευάστηκε η Εγνατία Οδός, με επέκταση
αργότερα – ένθεν κακείθεν – από την Ρώμη μέχρι την Κωνσταντινούπολη.
Ονομάσθηκε έτσι προς τιμήν του Ρωμαίου ανθύπατου Γαϊου Εγνατίου που την
κατασκεύασε. Το 1270 μ.χ. η via Εγνατία αναφέρεται ως ο βασικός εμπορικός
δρόμος Ανατολής-Δύσης, που ταυτόχρονα αποτελούσε και δίαυλο επικοινωνίας
διαφόρων πολιτισμών των χωρών που διέσχιζε.
Παρόλο που στους επονομαζόμενους «Δρόμους του Μεταξιού» διακινούνταν
ποικιλία προϊόντων, τα ποιο γνωστά εμπορεύματα από την Ανατολή προς τη Δύση
ήταν το μετάξι και οι πολύτιμοι λίθοι, και αντιστοίχως από την Δύση στην Ανατολή,
ήταν τα υφάσματα, ο χρυσός και το ασήμι (από τα κοιτάσματα στο Παγγαίο).
Οι Σέρρες, που αποκτούν κομβικό ρόλο ως διαμετακομιστικό κέντρο επάνω στο
αρχαίο δρόμο μεταξύ των ηπείρων Ευρώπης και Ασίας, γίνονται όλο και
περισσότερο γνωστές ως «Υφασματούπολη της Ευρώπης» και «Κοσμηματούπολη
της Ευρώπης». Κατά την Τουρκοκρατία φημισμένα ήταν τα σερραϊκά εργαστήρια
υφαντικής και χρυσοχοΐας. Μεγάλοι ευρωπαϊκοί και παραδουνάβιοι οίκοι είχαν
ιδρύσει εδώ διάφορα εμπορικά υποκαταστήματα.
Το 15ο αι. στην πόλη των Σερρών χτίζεται κλειστή αγορά υφασμάτων (Μπεζεστένι)
κατά το πρότυπο των βυζαντινών αγορών, όπου σήμερα στεγάζεται το
αρχαιολογικό μουσείο.
Η αρχαία πόλη των Σερρών, ιδρύθηκε στις αρχές της 2ης π.Χ. χιλιετίας και
μνημονεύεται για πρώτη φορά το 5ο π.Χ. αιώνα από τον Ηρόδοτο με το όνομα Siris.
Αυτό επιβεβαιώνει ότι στην μακραίωνη ιστορία της η πόλη είναι αναμφισβήτητος
μάρτυρας των αναφερόμενων παραπάνω σημαντικών εξελίξεων.
Ηλίας Βασιλειάδης: Κατά την γνώμη μου, (και το εκφράζω για πρώτη φορά) καθόλα συμπτωματική δεν
είναι και η ονομασία της πόλης, καθώς δεν υπάρχει και ιστορικά τεκμηριωμένη
προέλευση της ονομασίας της. Σύμφωνα με τον Στράβωνα (63-24 μ.Χ.) οι Έλληνες
“επεξέτειναν την κυριαρχία τους μέχρι την χώρα των Σίρων”. “Siris” και “Siria” ήταν
τα ονόματα που χρησιμοποιούνταν από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους για τους
Κινέζους και την Κίνα, που σηματοδοτούσαν “τη χώρα από την οποία έρχεται το
μετάξι”. Μήπως και οι «Σέρρες» είναι η «πόλη της αγοράς του μεταξιού»;
Β. Συμπεράσματα
Τα αναφερόμενα στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι :
Η πόλη των Σερρών είναι ένα σημαντικό, κομβικό σημείο στο «Δρόμο του
Μεταξιού» στην Ευρώπη.
Η πλούσια ιστορία του τόπου με :
το «Δρόμο του Μεταξιού»,
τον Μ. Αλέξανδρο και την οικογένεια του,
τον Απόστολο Παύλο,
την Αρχαία Αμφίπολη,
τις «Εννέα Οδούς»,
την Εγνατία Οδό,
την Βυζαντινή πόλη των Σερρών –
καταδεικνύει τη διαχρονική παρακαταθήκη του στην πολιτισμική και πολιτιστική
άξια της περιοχής μας και των ανθρώπων, που ζούσαν και δημιουργούσαν σ’ αυτήν
και που μεταφέρεται σε εμάς με την ιστορία και την παράδοση.
Γ. Προτάσεις
Ηλίας Βασιλειάδης: Θα πρέπει να συγκροτηθεί με πρωτοβουλία της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών,
των Δήμων της περιοχής και της Εφορείας Αρχαιοτήτων, Ομάδα Επιστημόνων για
την ιστορική μελέτη και την αυτονόητη – ως εκ της ιστορίας της – ανάδειξη της
περιοχής των Σερρών και του ρόλου της τώρα που από τον Παγκόσμιο Οργανισμό
Τουρισμού υπάρχει η πρόκληση και η ιστορική ευκαιρία του προγράμματος «Οι
Δρόμοι του Μεταξιού».
Εξαιρετικά σημαντικό είναι οπωσδήποτε να συμπεριληφθεί η περιοχή των Σερρών
στον παγκόσμιο χάρτη της διαδρομής. Για το λόγο αυτό πρέπει να οργανωθεί
ημερίδα με πρωτοβουλία των Δήμων Σερρών και Αμφιπόλης υπό την αιγίδα της ΠΕ
Σερρών, με θέμα σχετικά με το «Δρόμο του Μεταξιού» και την πλούσια πολιτισμική
κληρονομιά του τόπου μας.
Να γίνει ειδική προεργασία σχετικά με την αξιοποίηση του προγράμματος «Οι
Δρόμοι του Μεταξιού», ως εν δυνάμει παράγοντα τουριστικής ανάπτυξης της
περιοχής μας.
Να συστεγασθεί στο «Αρχαιολογικό Mουσείο Σερρών» θεματική έκθεση με τίτλο:
«Η περιοχή των Σερρών – κομβικό σημείο στο Δρόμο του Μεταξιού της Ευρώπης»
και να μετονομαστεί – το Μουσείο – σε « Αρχαιολογικό – Ιστορικό Μουσείο Σερρών
“Μπεζεστένι”» .
Ο Ηλίας Βασιλειάδης είναι πρωην δημοτικός σύμβουλος και τουριστικός πράκτορας
