Πιετά του Μικελάντζελο: Η ιστορία του διάσημου γλυπτού που απεικονίζει το σώμα του Ιησού Χριστού στα πόδια της μητέρας του
Η Παρθένος Μαρία κρατά στην αγκαλιά της τη σορό του Ιησού, λίγο μετά τη Σταύρωση.
Το διάσημο γλυπτό απεικονίζει το σώμα του Ιησού στα πόδια της μητέρας του Μαρίας, μετά τη Σταύρωση και την αποκαθήλωση.
Το θέμα ήταν δημοφιλές εκείνη την εποχή στη Γαλλία αλλά όχι στην Ιταλία.
Η έκδοση του Μικελάντζελο είναι μοναδική σε σχέση με προηγούμενες δημιουργίες.
Είναι σημαντικό έργο,
καθώς ισορροπεί ανάμεσα στις αναγεννησιακές αντιλήψεις της κλασσικής ομορφιάς και του νατουραλισμού.
Η Παρθένος Μαρια έχει σκυμμένο το κεφάλι, σίγουρα η έκφρασή της είναι λυπημένη,
αλλά δεν είναι η πενθούσα Παναγία που απεικονίζουν άλλοι καλλιτέχνες.
Αλλωστε εκτός από ήρεμη, είναι νέα, αποπνέει μία φρεσκάδα.
Γιατί την αναπαριστά τόσο νέα ο Μιχαήλ Αγγελος;
«Δεν ξέρεις ότι οι αγνές γυναίκες μένουν φρέσκες για πολύ περισσότερο χρόνο από αυτές που δεν είναι αγνές;
Πόσο μάλλον στην περίπτωση της Παρθένου,
που ποτέ δεν είχε βιώσει το παραμικρό λάγνο πάθος που μπορεί να άλλαζε το σώμα της»,
φέρεται να είχε εξηγήσει ο ίδιος ο καλλιτέχνης στον βιογράφο του,
γλύπτη Ασκάνιο Κοντίβι.
Υπάρχει και μια άλλη ερμηνεία, από τον Κοντίβι, μετά τα παραπάνω λόγια του Μικελάντζελο.
Πώς “τέτοια φρεσκάδα και άνθος νιότης,
πέρα από τη συντήρηση με φυσικά μέσα, βοηθιέται από τη Θεία Πρόνοια”.
Τέλος υπάρχει και η άποψη ότι στην πραγματικότητα παριστάνεται η Παναγία να κρατά το βρέφος Ιησού.
Η νεανική της εμφάνιση,
η ήρεμη έκφρασή της προσώπου και η θέση των χεριών,
υπαινίσσεται ότι βλέπει το παιδί της, ενώ όλοι εμείς βλέπουν μια εικόνα από το μέλλον.
Και ο ίδιος ο Μιχαήλ Αγγελος ήταν πολύ νέος όταν ολοκλήρωσε το «Πιετά», το 1498, μόλις 23 ετών.
Ισως γι’ αυτό δυσκολεύτηκαν τότε οι επισκέπτες της Σάντα Πετρονίλλα,
του ρωμαϊκού μαυσωλείου κοντά στη νότια πτέρυγα του Αγίου Πέτρου,
να πιστέψουν ότι ο δημιουργός του έργου ήταν ο Μιχαήλ Αγγελος.
«Πιετά» στα ιταλικά σημαίνει «έλεος», αλλά το έργο είναι γνωστό και ως «Αποκαθήλωση».
Η δημιουργία του αγάλματος του ανατέθηκε από τον Γάλλο καρδινάλιο Ζαν ντε Μπιλέρ,
αντιπρόσωπο της εκκλησίας τη Γαλλίας στη Ρώμη.
Για να το ολοκληρώσει χρειάστηκε λιγότερο από δυο χρόνια.
Η εκδοχή που παρουσίαζε στο έργο ήταν πολύ διαφορετική από προηγούμενες αναπαραστάσεις άλλων καλλιτεχνών – παρουσίαζε μια νέα,
ήρεμη και αιθέρια Μαρία αντί για μια πενθούσα, μεγαλύτερη γυναίκα.
Το έργο τοποθετήθηκε αρχικά στο παρεκκλήσι της Σάντα Πετρονίλλα, ένα ρωμαϊκό μαυσωλείο κοντά στη νότια πτέρυγα του Αγίου Πέτρου,
μέρος που ο καρδινάλιος διάλεξε για τελευταία του κατοικία.
Το παρεκκλήσι αργότερα κατεδαφίστηκε από το Ντονάτο Μπραμάντε όταν ανοικοδομούσε τη Βασιλική.
Σύμφωνα με τον Τζόρτζιο Βάζαρι,
λίγο καιρό μετά την τοποθέτηση της Πιετά,
ο Μικελάντζελο άκουσε κάποιον να λέει ότι το γλυπτό ήταν έργο κάποιο άλλου γλύπτη, του Κριστόφορο Σκολάρι.
Τότε χάραξε τη φράση MICHAELA[N]GELUS BONAROTUS FLORENTIN[US] FACIEBA[T] (Μικελάντζελο Μουοναρόττι, Φλωρεντία, εποίησε) στη ζώνη που διατρέχει το στήθος της Μαρίας.
Αυτό ήταν και το μόνο έργο που υπέγραψε ποτέ:
αργότερα μετάνιωσε για αυτή την έκρηξη ματαιοδοξίας και ορκίστηκε να μην υπογράψει ποτέ ξανά κανένα από τα έργα του.
Στους αιώνες που ακολούθησαν η Πιετά έπαθε αρκετές φθορές.
Τέσσερα δάχτυλα από το αριστερό χέρι της Παρθένου έσπασαν κάτα τη διάρκεια μιας μετακίνησης και αποκαταστάθηκαν το 1736 από τον Τζουζέπε Λιριόνι,
οι ειδικοί όμως διχάζονται για το κατά πόσον ο γλύπτης έκανε τη χειρονομία της Μαρίας πιο ρητορική.
Η σημαντικότερη ζημιά έγινε στις 21 Μαίου του 1972 (Κυριακή της Πεντηκοστής) όταν ο ψυχικά διαταραγμένος γεωλόγος Λάζλο Τοθ μπήκε στο παρεκκλήσι και επιτέθηκε στην Παρθένο με ένα σφυρί, φωνάζοντας “Είμαι ο Ιησούς Χριστός”.
Μετά την επίθεση, το έργο αποκαταστάθηκε με πολύ κόπο και επέστρεψε στη θέση του στον Άγιο Πέτρο,
στην πόλη του Βατικανού, δεξιά από την είσοδο,
μεταξύ της Αγίας πύλης και την Τράπεζα του Αγίου Σεβαστιανού,
και σήμερα προστατεύεται με αλεξίσφαιρο ακρυλικό γυαλί.
Δείτε το βίντεο:
