Ποτέ δεν είναι αργά για να καταργήσετε ορισμένους ανασταλτικούς τρόπους συμπεριφοράς που καλλιεργούν δυσάρεστο κλίμα στην οικογένεια,
δημιουργούν άγχος και άσχημη εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του:
1. Αρνητικές Προσδοκίες
Η ισχυρότερη δύναμη που επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις, είναι οι προσδοκίες. Με λόγια και με κινήσεις, δίνουμε το μήνυμα αυτού που περιμένουμε.
Τα παιδιά εσωτερικεύουν τις προσδοκίες των μεγάλων και τις κάνουν δικές τους.
Π.χ. Όταν πιστεύουμε ότι ένα παιδί δε θα πετύχει μία δύσκολη δουλειά και έτσι την αναλαμβάνουμε εμείς,, δίνουμε αυτό το μήνυμα με πολλούς τρόπους. Το παιδί αρχίζει ν΄ αμφιβάλει για τις ικανότητές του και συμπεριφέρεται όπως ακριβώς περιμέναμε: αποτυχαίνει.
2. Παράλογες Απαιτήσεις
Συχνά προβάλλουμε απαιτήσεις που είναι αδύνατον να τις ικανοποιήσουν τα παιδιά μας. Περιμένουμε ότι θα έχουν τα παιχνίδια τους άψογα μαζεμένα ή κάθε τρίχα από το κεφάλι τους καλοχτενισμένη.
Πρέπει να τα καταφέρνουν σε ό,τι μετράει για εμάς – σχολείο, αγγαρείες κ.λ.π. Οτιδήποτε δε κι αν κάνουν, ποτέ δεν είναι αρκετά καλό.
3. Ανταγωνισμός ανάμεσα στα Αδέλφια
Συχνά δε συνειδητοποιούμε ότι εμείς καλλιεργούμε τον ανταγωνισμό και τις κακές σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά μας.
Επαινούμε το παιδί που έχει πετύχει και έχει φέρει ένα καλό αποτέλεσμα, που άλλωστε είναι αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο και αγνοούμε ή επικρίνουμε εκείνο που έχει αποτύχει, παραβλέποντας την αξία της προσπάθειας.
Μπορούμε τις συγκρίσεις αυτές να τις κάνουμε και στο μη λεκτικό πεδίο: μία κίνηση, μία έκφραση του προσώπου μας μπορούν να υποκινήσουν τον ανταγωνισμό πολύ καλά όσο και μία παρατήρηση.
Πολλές φορές δε συνειδητοποιούμε τι είναι ο ανταγωνισμός και εάν υπάρχει ανάμεσα στα παιδιά μας. Μπορούμε να το διαπιστώσουμε παρατηρώντας τα παιδιά: συχνά ένα παιδί αποκτά ικανότητες σ΄ εκείνο τον τομέα όπου το αδέλφι του δε μπορεί να τα καταφέρει.
4. Υπερβολικές Φιλοδοξίες
Οι υπερβολικά φιλόδοξοι γονείς θέλουν να είναι οι καλλίτεροι γονείς. Για να το πετύχουν αυτό, ζητούν την τελειότητα και από τα παιδιά τους.
Η αντιμετώπισή τους αυτή ίσως επηρεάσει τα παιδιά τους και τα κάνει να μην προσπαθούν τίποτα, εάν δεν είναι σίγουρα ότι θα έρθουν πρώτα.
Από την άλλη πλευρά μερικοί γονείς ανησυχούν πολύ όταν τα παιδιά τους συμμετέχουν μόνο εφόσον μπορούν να είναι οι πρώτοι.
Κάνουν όμως παράλληλα διάφορες παρατηρήσεις όπως:
Θα μπορούσες να πετύχεις καλλίτερα αποτελέσματα αν ήθελες……… ή Για να δω θα τα καταφέρεις…..
Τέτοιες όμως παρατηρήσεις υπονοούν ότι τα παιδιά αξίζουν μόνο όταν πετυχαίνουν.
5. Δύο Μέτρα και Δύο Σταθμά
Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι εκείνοι θα έπρεπε να έχουν δικαιώματα και προνόμια που αρνούνται στα παιδιά τους.
Π.χ. Η μητέρα λεει στα παιδιά ότι θα έπρεπε να χτυπούν την πόρτα του δωματίου των γονιών πριν μπουν μέσα, ενώ η ίδια δεν χτυπάει την πόρτα του δωματίου των παιδιών πριν μπει μέσα.
Κάτι τέτοιο δίνει το μήνυμα στα παιδιά ότι μέσα στην οικογένεια εκείνα αξίζουν λιγότερο.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως το παιδί για να αναπτυχθεί σωστά χρειάζεται κουράγιο.
Έτσι οι γονείς που θέλουν ν΄ αλλάξουν την αποθαρρυντική αντιμετώπιση και να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους, πρέπει να καταβάλλουν προσπάθειες προς την ακόλουθη κατεύθυνση:
Δεχτείτε τα παιδιά σας όπως είναι, όχι όπως θα έπρεπε να είναι!
Αν θέλουμε τα παιδιά μας να πιστέψουν ότι αξίζουν, πρέπει ειλικρινά να τα δεχτούμε όπως είναι, με όλες τους τις ατέλειες.
Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι επιμένοντας να κατακρίνουν τις ατέλειες των παιδιών τους θα τα βοηθήσουν να βελτιωθούν.
Στην πραγματικότητα, αυτή η αντιμετώπιση φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα. Τα παιδιά αποθαρρύνονται καθώς κάποιος τους θυμίζει συνέχεια τα λάθη τους.
Το θέμα είναι ότι οι άνθρωποι δε μπορούν να βελτιωθούν αν δε νιώσουν αρκετά καλά με τον εαυτό τους ώστε να πιστέψουν ότι μπορούν να βελτιωθούν.
Πρέπει επίσης να μάθουμε να ξεχωρίζουμε το έργο από αυτόν που το κάνει και πάντοτε η αναφορά μας πρέπει να είναι στη συμπεριφορά του παιδιού και όχι στο τι το παιδί είναι π.χ. «άχρηστο», «τεμπέλικο» κ.λ.π.
Αγνοείστε τους «Μαρτυριάρηδες»
Όταν δίνουμε σημασία σε αυτά που μας λεει το παιδί που μαρτυράει, έχουμε ένα πολύ αποθαρρυντικό αποτέλεσμα.
Τα παιδιά χρησιμοποιούν τις «μαρτυρίες» για να φανούν καλοί ή για να εκδικηθούν. Οι μαρτυριάρηδες πετυχαίνουν το σκοπό τους χρησιμοποιώντας το τελευταίο τους όπλο: τους γονείς.
Όταν ο ένοχος συλλαμβάνεται έχουν πετύχει το σκοπό τους. Όταν οι γονείς επιτρέπουν να τους χρησιμοποιούν μ΄ αυτόν τον τρόπο, προκαλούν και το «θύμα» να τους χρησιμοποιήσει κι αυτό σε πρώτη ευκαιρία.
Ακόμη και όταν οι γονείς εξηγούν στο παιδί ότι δεν ενδιαφέρονται για τις μαρτυρίες του, το αποτέλεσμα που φέρνουν δεν είναι ικανοποιητικό γιατί το παιδί με αυτό τον τρόπο εξακολουθεί να επισύρει την προσοχή της μητέρας, έστω και την αρνητική.
Είναι καλλίτερα να αγνοήσετε εντελώς τη μαρτυρία ασχολούμενοι με άλλα πράγματα.
Πολλοί γονείς δείχνουν απροθυμία να σταματήσουν οι μαρτυρίες γιατί έτσι πληροφορούνται πράγματα οι ίδιοι και φοβούνται ότι ίσως χάσουν κάποια σημαντική πληροφορία όταν κάποιος κάνει κάτι βλαβερό.
Κάτι τέτοιο όμως δε θα συμβεί γιατί τα παιδιά διαισθάνονται και γνωρίζουν πότε πρόκειται για κάτι επικίνδυνο και απαγορευμένο.
Ενεργήστε Θετικά
Ένας γονιός που ενθαρρύνει, αποφεύγει τον πειρασμό να επέμβει όταν το παιδί προσπαθεί να λύσει ένα πρόβλημα ή να ολοκληρώσει ένα έργο. Η επέμβαση δίνει το μήνυμα της κεκαλυμμένης κριτικής: Δεν μπορείς να το κάνεις σωστά.
Αν το παιδί ζητήσει βοήθεια, περιορίστε τις παρατηρήσεις σας σε προτάσεις και όχι στη διατύπωση κανόνων:
π.χ. Τι νομίζεις ότι θα γινόταν αν… ή
Βρήκα ότι είναι πολύ βοηθητικό να…
Αν τα παιδιά εμμέσως επιζητούν την προσοχή σας, ζητώντας σας βοήθεια, πείτε τους: Έχω εμπιστοσύνη στις ικανότητές σου….
Πιστέψτε στα παιδιά για να μπορέσουν να πιστέψουν στον εαυτό τους.
Δώστε προσοχή στη Συνεισφορά, στα Θετικά Σημεία
Για να νιώσουν ότι επαρκούν, τα παιδιά, πρέπει να νιώσουν ότι είναι χρήσιμα και ότι η συμμετοχή τους μετράει.
Π.χ. αναθέστε τους δουλίτσες και υπευθυνότητες
Αναγνωρίστε την προσπάθεια και τη βελτίωση, το ίδιο όπως και το τελικό επίτευγμα
Αν δε συμβεί αυτό, τότε μερικά παιδιά μπορεί να συμπεράνουν ότι «δεν είναι αρκετά καλά» αν δεν πλησιάζουν την τελειότητα.
Δώστε ενθάρρυνση. Μη καταφεύγετε σε επαίνους
Πολλοί γονείς δε συνειδητοποιούν ότι ο έπαινος μπορεί να είναι αποθαρρυντικός.
Το κοινό στοιχείο του επαίνου με την ενθάρρυνση είναι ότι συγκεντρώνουν την προσοχή στη θετική συμπεριφορά.
Οι διαφορές τους όμως είναι μεγάλες και σημαντικές:
Ο έπαινος είναι ένα είδος ανταμοιβής. Καλλιεργεί ένα αίσθημα ανταγωνισμού. Δίνεται μόνο όταν κερδίζουμε, όταν είμαστε οι καλλίτεροι. Είναι σα να λέμε: Αν κάνεις κάτι που εγώ θεωρώ καλό, θα έχεις την ανταμοιβή σου: θα πάρεις από εμένα αναγνώριση και εκτίμηση.
Ο έπαινος είναι μία προσπάθεια να κινητοποιήσουμε τα παιδιά με την εξωτερική ανταμοιβή.
Από την άλλη πλευρά η ενθάρρυνση δίνεται για την προσπάθεια ή για τη βελτίωση, όσο μικρή και ελάχιστη κι αν είναι αυτή.
Συγκεντρώνει την προσοχή στα θετικά σημεία του παιδιού, σαν ένα μέσο που διαθέτει το παιδί για να συνεισφέρει στο σύνολο.
Ο γονιός που ενθαρρύνει δεν ενδιαφέρεται να συγκρίνει το παιδί με άλλα. Προσπαθεί λοιπόν να κινητοποιήσει το παιδί ώστε να δρα με εσωτερική παρόρμηση.
Επίσης σε αντίθεση με τον έπαινο η ενθάρρυνση μπορεί να δοθεί και όταν τα παιδιά αντιμετωπίζουν μία αποτυχία
π.χ. Όλοι κάνουμε λάθη ή Η πρακτική μας κάνει καλλίτερους.
Ο έπαινος όπως και η τιμωρία είναι μία μέθοδος κοινωνικού ελέγχου. Η εξάρτηση από τον έπαινο μπορεί να κάνει τα παιδιά να πιστέψουν ότι η αξία τους εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων ή ότι αξίζουν μόνο όταν ευχαριστούν τον άλλον.
Ο έπαινος επίσης χρησιμοποιεί φράσεις που κρίνουν την αξία του παιδιού π.χ. Είσαι τόσο καλό παιδί.
Είμαι καλός άραγε, ακόμη και όταν δεν κάνω ό,τι θέλουν;
Αντίθετα η ενθάρρυνση συγκεντρώνει την προσοχή στο πόσο η συνεισφορά του παιδιού υπήρξε βοηθητική.
Π.χ. Πήρες 10! Μπράβο. Αυτό είναι σπουδαίο.
Σπουδαίο για ποιον; Μήπως είναι σπουδαίο επειδή σας κάνει να νιώθετε «καλός γονιός;»
Αντίθετα η ενθάρρυνση συγκεντρώνει την προσοχή στο πώς νιώθει το παιδί για το δεκάρι π.χ. Φαίνεσαι πολύ περήφανος γι αυτό το 10″.
Καλή επιτυχία!
… και μόνο το αυθεντικό ενδιαφέρον σας για θετική αλλαγή σας στη σχέση με το παιδί σας, θα μεταδοθεί στο ίδιο και θα εκτιμηθεί με το χρόνο, με το παιδί σας να σας ευγνωμονεί αιωνίως!
