Γράφει ο Σερραίος Οικονομολόγος Κώστας Σαραφίδης
Ένας αρκετά πλήρης ορισμός γύρω από την έννοια του δημόσιου χώρου είναι ο εξής : «Ο δημόσιος χώρος είναι η σκηνή όπου εκτυλίσσεται το έργο της δημόσιας ζωής. Δρόμοι, πλατείες και πάρκα σε μια πόλη δίνουν μορφή στο είδος και την εξέλιξη των ανθρώπινων συναναστροφών.
Αυτοί οι δυναμικοί χώροι αποτελούν ένα σημαντικό συμπλήρωμα σε πιο πάγιους χώρους και στην ρουτίνα της καθημερινότητας, παρέχοντας δίκτυα κίνησης, κόμβους επικοινωνίας και κοινούς χώρους παιχνιδιού και χαλάρωσης.
Οι δημόσιοι χώροι βοηθούν τους ανθρώπους να ικανοποιήσουν σημαντικές τους ανάγκες, να διαμορφώσουν και να προστατέψουν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και να μεταδώσουν ιδιαίτερα πολιτισμικά νοήματα»
Τι είναι στην ουσία ο δημόσιος χώρος ;
Βασικό ερώτημα στο οποίο οφείλουμε να απαντήσουμε για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε γιατί γίνεται αντικείμενο καταχρηστικών χρήσεων και πρακτικών. Η διαχρονική καταπάτησή του Δημόσιου Χώρου έχει να κάνει με την πολιτικοοικονομική θεώρηση και πρακτική του εύκολου κέρδους με το λιγότερο κόστος.
Ο δημόσιος χώρος αποτελεί σημαντικό στοιχείο του συνολικού αστικού τοπίου και του ορθολογικού αστικού σχεδιασμού. Ο αριθμός των δημόσιων χώρων και η ποιοτική και φιλική προς τους πολίτες διαμόρφωσή τους δίνει προστιθέμενη αξία και στην ιδιωτική περιουσία.
Διακρίνεται από τον ιδιωτικό χώρο γιατί ο πολίτης έχει ελεύθερη πρόσβαση σ’ αυτόν, ανεξάρτητα από φύλο, εθνικότητα, ηλικία και κοινωνικές-ταξικές διαφορές.
Βασικό στοιχείο του δημόσιου χώρου είναι η ‘’κοινοχρηστία’’, και έτσι χαρακτηρίζεται και από το Σύνταγμα και του νόμους. Όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι αποτελούν βασικό και πρωταρχικό στοιχείο κάθε πολεοδομικού σχεδιασμού και έτσι είναι αναγκαία η διαφύλαξη του χαρακτήρα τους και της ελεύθερης πρόσβασης σε αυτούς.
Οδυνηρή πραγματικότητα αποτελεί όμως η ολοένα και αυξανόμενη κατάληψη από εμπορικές κυρίως χρήσεις σε όλους τους κεντρικούς κυρίως, δημοσίους κοινόχρηστους χώρους.
Στις πλατείες, οι επιτρεπόμενες κατασκευές – διαμορφώσεις αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση του προορισμού τους ως κοινοχρήστων και όχι στην εξυπηρέτηση των ιδιοκτητών καταστημάτων και οικιών.
Η πρακτική της άδειας κατάληψης κοινοχρήστου χώρου για ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων έχει ξεφύγει πέρα από κάθε λογική και η συνεχής ακόρεστη επέκτασή τους τείνει να καταλάβει το μεγαλύτερο ποσοστό κάθε κοινόχρηστου χώρου, στερώντας τον ουσιαστικό προορισμό του, την ελεύθερη χρήση από τους πολίτες.
Επομένως τα βασικά προβλήματα είναι :
Σε θεσμικό επίπεδο, απουσιάζει το αίσθημα της συνολικής ευθύνης από τη Διοίκηση. Επικρατούν σύγχυση αρμοδιοτήτων, συναρμοδιότητες, ανεπάρκεια των διοικητικών δομών. Οι Ο.Τ.Α. από τη μεριά τους, με άλλοθι τη έλλειψη πόρων, καταστρατηγούν τον χαρακτήρα του δημόσιου χώρου σαν κοινόχρηστου αγαθού.
Η απουσία οργανωμένου σχεδιασμού και προγράμματος διαχείρισης των δημόσιων χώρων είναι έκδηλη.
Η απουσία ορθολογικού σχεδιασμού συχνά υποδηλώνει ότι οι αποσπασματικές ρυθμίσεις που τελικά επιλέγονται, συνδέονται με ιδιωτικά συμφέροντα και δεν εξυπηρετούν τον πολίτη, λαμβάνονται δηλαδή περισσότερο υπόψη οι ομάδες συμφερόντων παρά το γενικό συμφέρον.
Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί επίσης η αντιμετώπιση του δημόσιου χώρου εκ μέρους των πολιτών, με ιδιοκτησιακή – ατομικιστική αντίληψη. Αυτό καταδεικνύει την απουσία συλλογικής συνείδησης. Χαρακτηριστικό είναι το πώς συμπεριφερόμαστε σαν πολίτες (ευτυχώς όχι όλοι) στον δημόσιο χώρο. Όλοι έχουμε παρατηρήσει τη μετάπτωση του δημόσιου χώρου σε «ιδιωτικό», με την καταχρηστική συμπεριφορά οδηγών, εμπόρων, ιδιοκτητών αναψυκτηρίων αλλά και οικιστών.
Για να καταλάβει κανείς πώς λειτουργεί μια κοινωνία, πρέπει να παρατηρήσει πώς η κοινωνία αυτή διαχειρίζεται τους δημόσιους χώρους της.
Στην Ελλάδα, ο δημόσιος χώρος πλήττεται από ένα έντονο συναίσθημα κοινωνικής απαξίωσης, που εκπορεύεται και προπαγανδίζεται από συγκεκριμένες πολιτικές, οι οποίες έχουν αναλάβει τον ρόλο κτηματομεσίτη της εκχώρησης του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου.
Αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών είναι η πλήρης αποξένωση του πολίτη από τον δημόσιο κοινόχρηστο χώρο και η μετατροπή του σε “πελάτη” εμπορικών χρήσεων, σε χώρο που στην πραγματικότητα του ανήκει.
Ο τελικός σκοπός και η κατάληξη αυτής της πρακτικής είναι να καταστήσει τους πολίτες, έγκλειστους στις ιδιοκτησίες τους, και μακριά από τον φυσικό τους χώρο όπου θα είχαν τη δυνατότητα να ζυμωθούν κοινωνικά.
Μόνον αν σκεφτούμε τον δημόσιο χώρο ως τον χώρο αυτόν στο οποίο συναντώνται συγκεκριμένα σώματα με τις ιδιαιτερότητές τους και όχι αφηρημένες μονάδες, μπορούμε και να τον σχεδιάσουμε κατάλληλα..
Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί, ότι ο Δημόσιος Χώρος θα πρέπει να τύχει μιας ολιστικής προσέγγισης από τις Τοπικές Εξουσίες. Η διαμόρφωση κανόνων και νόμων μπορεί να είναι προϊόν διαβούλευσης, η εφαρμογή τους ποτέ. Εκπτωτικές πρακτικές υποκρύπτουν παράβαση καθήκοντος και συναλλαγή.
Προφανώς θα υπάρξουν και αντίθετες ερμηνείες από ‘’Βασιλικούς Γελωτοποιούς’’, που αποστολή τους είναι η ευτυχία του ηγεμόνα.
Η ιστορία δείχνει ότι το πρώτο κεφάλι που θα έπεφτε ήταν το δικό τους, από τη στιγμή που ο ηγεμόνας αποφάσιζε να αλλάξει πορεία πλεύσης. Σ’ αυτό το θέατρο, το έργο δεν αλλάζει, μόνον ο θίασος!
Ο Υποψήφιος Ευρωβουλευτής Γιώργος Αυτιάς στο Επιμελητήριο Σερρών
Σέρρες, Θερμοπηγή Σερρών: Ένα μοναδικό παγκοσμίως εύρημα, 7.000.000 ετών! (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ & ΒΙΝΤΕΟ)
Παρέμεινε ο Πανσερραϊκός στη Σούπερ Λιγκ παραμένουν και τα προβλήματα στο γήπεδο των Σερρών!
