Μπορεί τα λατινικά να θεωρούνται πλέον «νεκρή γλώσσα», ωστόσο ουσιαστικά «ζουν» μέχρι σήμερα, μέσα από λατινικές φράσεις – «δάνεια» που έχουν προσφέρει στο παγκόσμιο λεξιλόγιο.
Μπορεί η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία να διαλύθηκε ουσιαστικά τον 5ο μ.Χ. αιώνα, ωστόσο επηρέασε για αιώνες την παγκόσμια κουλτούρα, ενώ οι γνώστες της θεωρούνταν οι πλέον μορφωμένοι -όπως άλλωστε συνέβαινε νωρίτερα με την αρχαία ελληνική γλώσσα.
Ακόμη και σήμερα, 15 αιώνες μετά, πολλές είναι οι λατινικές φράσεις που χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητά μας, όχι μόνον από νομικούς, πανεπιστημιακούς, διπλωμάτες και πολιτικούς (γεγονός απολύτως ευεξήγητο αφού οι Ρωμαίοι κωδικοποίησαν πρώτοι τη νομολογία και το περίφημο Ρωμαϊκό Δίκαιο), αλλά και από απλούς, καθημερινούς ανθρώπους.
Απόδειξη; Οχι μία, πολλές λατινικές φράσεις:
Η Τουρκία απειλεί με casus belli την Ελλάδα, όταν ψάχνουμε δουλειά συντάσσουμε CV (Curriculum Vitae), ένας διπλωμάτης χαρακτηρίζεται persona non grata, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει το περίφημο mea culpa στη Βουλή, όλοι γοητευτήκαμε από τον «Κύκλο των Χαμένων Ποιητών» και το μότο «Carpe diem», η Κύπρος έχει διχοτομηθεί de facto και όχι de jure, πολλοί τύποι ανθρώπων είναι sui generis.
Δείτε εδώ είκοσι πασίγνωστες λατινικές εκφράσεις που έχουν εισχωρήσει στο καθημερινό μας λεξιλόγιο:
Vice versa (βάις βέρσα): «Αλλάζω» ή «γυρίζω επιτόπου». Δείχνει την αντιστροφή της σειράς κάποιου πράγματος.
Alter ego (άλτερ έγκο): Η φράση αποδίδεται μεν στον Κικέρωνα, που φαίνεται όμως ότι τη δανείστηκε από εμάς τους Έλληνες και σημαίνει ένας «δεύτερος εαυτός», ένα «έτερο εγώ».
Status quo (στάτους κβο): Η φράση «status quo» σημαίνει «η κατάσταση στην οποία» και με αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιείται και σήμερα.
De facto (ντε φάκτο): Η φράση «de facto» σημαίνει «από το γεγονός».
Tabula rasa (τάμπουλα ράσα): «Αγραφος πίνακας» και δηλώνει κάποιον ή κάτι που δεν έχει επηρεαστεί ή στιγματιστεί ακόμα από τις εμπειρίες και τα βιώματά του. Συχνότερα, τα μικρά παιδιά χαρακτηρίζονται έτσι, γιατί δεν έχουν προλάβει να ζήσουν πολλά.
Mea culpa (μέα κούλπα): Λάθος μου.
Persona non grata (περσόνα νον γκράτα): Ανεπιθύμητο πρόσωπο.
Curriculum vitae: (κουρίκουλουμ βίτε): Το βιογραφικό σημείωμα. Στην κυριολεξία της η έκφραση σημαίνει «η ροή της ζωής ενός ανθρώπου».
Carpe diem (κάρπε ντίεμ): Προέρχεται από ένα ποίημα του Οράτιου και μολονότι έχουν εκφραστεί πολλές και διαφορετικές γνώμες για τη μετάφρασή της, η φράση έχει καταλήξει να αποδίδεται ως «άδραξε τη μέρα».
Veni, vidi, vici (βένι, βίντι, βίτσι): «Ηρθα, είδα, νίκησα».
Sui generis (σουί γκένερις):Κατά λέξη σημαίνει: Του δικού του γένους. Χρησιμοποιείται ως χαρακτηρισμός προσώπων και καταστάσεων με συγκεκριμένο ιδιαίτερο γνώρισμα, η ιδιομορφία.
De facto (ντε φάκτο): Κατά λέξη σημαίνει: Εκ των πραγμάτων, στην πράξη. Τη χρησιμοποιούμε για να δηλωθεί το τετελεσμένο γεγονός που δεν επιδέχεται ανάκληση ή ακύρωση.
De jure (ντε γιούρε): Διά νόμου. Αντίθετο του «De facto». Είναι η κατάσταση που απορρέει από τον νόμο, κατά το δίκαιο, αυτοδίκαια.
Casus belli (κάζους μπέλι): Η φράση κατά λέξη σημαίνει «αιτία πολέμου».
Sripta manent, verba volant (σκρίπτα μάνεντ, βέρμπα βόλαντ): Η φράση σημαίνει: «Τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν».
Ex officio (εξ οφφίτσιο): Λόγω θέσεως, εκ του αξιώματος που κατέχει κανείς.
Dura lex, sed lex (ντούρα λεξ, σεντ λεξ): «Σκληρός νόμος, αλλά νόμος».
Altera pars (άλτερα παρς): Η άλλη πλευρά. Πληρέστερη μορφή είναι: audiatur et altera pars.
Ex cathedra (εξ καθέντρα): Από καθέδρας, για δήλωση αυθεντίας. Γνώμη που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.
Pacta sunt servanda (πάκτα σουντ σερβάντα): «Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται».
