Ελπίδες για εκατομμύρια ανθρώπους
Το πρώτο θαύμα της επιστήμης: Το εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA που εξαφάνισε σε 27 εβδομάδες τον πιο επιθετικό καρκίνο
Παρά τις φωνές (λιγοστές είναι αλήθεια και συνήθως από άτομα παντελώς άσχετα με το αντικείμενο) τα εμβόλια τύπου mRNA ανοίγουν νέες οδούς στην αέναη μάχη που δίνει από καταβολής του το ανθρώπινο είδος εναντίον των ασθενειών. Και τώρα πια που η τεχνολογία είναι διαθέσιμη και εφαρμόσιμη έρχονται διαρκώς ευχάριστες ειδήσεις από το… μέτωπο καθώς συνεχίζονται κάθε λογής δοκιμές σε διάφορα εργαστήρια ανά τον κόσμο.
Μία από αυτές τις κλινικές έρευνες για τις αμέτρητες πρακτικές χρήσεις τέτοιων εμβολίων γεννά ελπίδες σε εκείνον τον τομέα της ιατρικής επιστήμης που έχει ταχθεί στον πόλεμο ενός σχεδόν «προαιώνιου» εχθρού, δηλαδή του καρκίνου. Πλέον είναι δυνατή η απευθείας χορήγηση ενός εμβολίου mRNA το οποίο θα είναι εξατομικευμένο, δηλαδή… κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του καθενός ξεχωριστά –ανάλογα με το γενετικό προφίλ του- με στόχο την αντιμετώπιση πολλών επιθετικών μορφών της λεγόμενης «επάρατης» νόσου.
Η τεχνολογία φυσικά δεν είναι νέα (παρά τα όσα υποστηρίζουν κατά κύριο λόγο ψεκασμένοι) ενώ ξεκίνησε με αυτόν ακριβώς τον στόχο, δηλαδή την καταπολέμηση του καρκίνου. Απλά, πλέον, έχουν αναπτυχθεί και οι ανάλογες τεχνικές, με συνέπεια να είναι δυνατή η αξιοποίηση ενός «υπερόπλου» το οποίο τίθεται στην διάθεση των επιστημόνων.
Αυτή εξέλιξη έρχεται να προστεθεί στην τάση των τελευταίων δεκαετιών σύμφωνα με την οποία αντί να προσπαθούμε να βρούμε ένα φάρμακο που θα λειτουργεί για όλους, είναι προτιμότερο να πάμε στην λογική της ιατρικής ακριβείας ή εξατομικευμένης ιατρικής η οποία βασίζεται στους γενετικούς φαινότυπους και άλλους βιοδείκτες πριν από τη πρόταση ενός σχεδίου θεραπείας για κάθε ασθενή ξεχωριστά ανάλογα με τα δικά του μοναδικά χαρακτηριστικά.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τα εξατομικευμένα εμβόλια mRNA. Κατασκευάζονται αφού προηγουμένως ληφθεί δείγμα ιστού από όγκους ασθενών που στη συνέχεια αναλύεται για τον τύπου του καρκίνου αλλά και ενδεχόμενες μεταλλάξεις του. Στη συνέχεια χορηγείται το «tailor made» εμβόλιο το οποίο λειτουργεί ως αγγελιαφόρος. Με λίγα και απλά λόγια, μεταφέρει στα κύτταρα τις πληροφορίες για το «προφίλ» του καρκίνου και «διδάσκει» τα υγιή κύτταρα ώστε να τον αναγνωρίσουν αρχικά και στη συνέχεια να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και να καταπολεμήσουν την ασθένεια.
Περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας τους έδωσε πρόσφατα μέσω δηλώσεών του στο National Geographic ο ο Ντάνιελ Άντερσον, επιστήμονας βιοτεχνολογίας στο ΜΙΤ. «Ο στόχος ενός εμβολίου mRNA είναι να ειδοποιήσει και να ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να κυνηγήσει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των καρκινικών κυττάρων και να τους επιτεθεί», εξηγεί.
Όλα αυτά θα ήταν μόνο θεωρίες εάν δεν υπήρχαν αρχικά οι κλινικές μελέτες και στην συνέχεια η περίπτωσης της Μόλι Κάσιντι, μιας μητέρας από την πολιτεία της Αριζόνα που ονειρευόταν καριέρα δικηγόρου, αλλά πριν δώσει εξετάσεις για τον δικηγορικό σύλλογο διαγνώστηκε με καρκίνο στο κεφάλι και στον λαιμό. Εξαιτίας της ιδιαίτερα επιθετικής μορφής του αποφασίστηκε να υποβληθεί χωρίς καμία καθυστέρηση σε χημειοθεραπείες. Όμως μόλις δέκα ημέρες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, ο καρκίνος επανήλθε. Η ίδια αντιλήφθηκε ένα εξόγκωμα κοντά στην κλείδα αλλά όταν έγιναν νέες εξετάσεις έδειξαν κάτι απίστευτο. Τα καρκινικά κύτταρα βρίσκονταν παντού. Οι μεταστάσεις είχαν εξαπλωθεί στο κεφάλι, στον λαιμό, στα αυτιά, μέχρι και τους πνεύμονές της και καμία γνωστή ως τότε θεραπεία δεν της έδινε την παραμικρή ελπίδα να αποφύγει το μοιραίο.
Τότε της προτάθηκε να συμμετάσχει σε μια κλινική δοκιμή στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, στο οποίο λάμβαναν χώρα δοκιμές ενός εμβολίου τύπου mRNA, ειδικά εξατομικευμένου στις μεταλλάξεις του καρκίνου του ξενιστή. Μέσα στις επόμενες 27 εβδομάδες, η Μόλι Κάσιντι έλαβε 9 δόσεις του συγκεκριμένου εμβολίου, ενώ η θεραπεία περιελάμβανε και την λήψη ενός ανοσοθεραπευτικού φαρμάκου. Ο συνδυασμός αυτών των δύο αποδείχτηκε θαυματουργός. Οι νέες εξετάσεις δεν άφηναν την παραμικρή αμφιβολία. Η Αμερικανίδα είχε θεραπευτεί και στο σώμα της οι αξονικές τομογραφίες της καθαρές αφού δεν ανιχνεύθηκε ούτε ένα καρκινικό κύτταρο!
Βέβαια οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι δεν είμαστε ακόμα στο σημείο μαζικής και γενικευμένης χρήσης του. Παραμένουν όμως ιδιαίτερα αισιόδοξοι για το μέλλον, ειδικά εφόσον κατορθώσουν να συνεχίσουν να συνδυάζουν προτεινόμενες θεραπείες βασισμένες στην εξατομίκευση. Μία από τις πλέον ελπιδοφόρες είναι αυτή των Τ-κυττάρων, ανάλογη με αυτήν που γνωρίζουμε για τα βλαστοκύτταρα. Σύμφωνα με αυτήν, αφαιρούνται από το άτομο, πολλαπλασιάζονται σε εργαστηριακές συνθήκες και εκεί ουσιαστικά «εκπαιδεύονται» να αναγνωρίζουν διάφορους τύπους καρκίνου πριν εισαχθούν εκ νέου στον οργανισμό, μεταφέροντας την πληροφορία για την αναγνώριση και την καταπολέμησή τους.
