Ο Υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης με άρθρο του στο «ΘΕΜΑ» αναλύει τους κινδύνους που κρύβει η απλή αναλογική για το πολιτικό σύστημα και την σταθερότητα
Η απλή αναλογική είναι µια καταστροφική επιλογή για το πολιτικό σύστηµα καθώς όποτε έγιναν στην Ελλάδα εκλογές µε απλή αναλογική, προέκυψαν κυβερνήσεις µε µέση διάρκεια ζωής τους έξι µήνες. Χαρακτηριστικό παράδειγµα οι εκλογές του 1950, µετά τις οποίες µέσα σε 18 µήνες σχηµατίστηκαν πέντε διαφορετικές κυβερνήσεις.
Ο Αλέξης Τσίπρας θυµήθηκε την απλή αναλογική, έπειτα από την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της Νέας ∆ηµοκρατίας, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε να ακολουθεί στις δηµοσκοπήσεις. Με αυτήν την κίνηση ο Τσίπρας επέλεξε να βάλει µια ωρολογιακή βόµβα στη Νέα ∆ηµοκρατία και την επόµενη κυβέρνηση, σύμφωνα με τον Θοδωρή Λιβάνιο.
Ολόκληρο το άρθρο του υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Θοδωρή Λιβανίου έχει ως εξής:
«Ηρθε, λοιπόν, η ώρα των εκλογών. Εδώ και λίγες ώρες η Βουλή διαλύθηκε και οι εκλογείς καλούνται την Κυριακή 21 Μαΐου να αποφασίσουν για τη σύνθεση της 19ης µεταπολιτευτικής Βουλής. Το εκλογικό σύστηµα που θα εφαρµοστεί είναι µια παραλλαγή της απλής αναλογικής, η οποία ψηφίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. τον Ιούλιο του 2016.
Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες που έχει αλλάξει τόσες πολλές φορές το εκλογικό σύστηµα. Από αµιγώς πλειοψηφικά συστήµατα έως συστήµατα πλήρως αναλογικά, συχνά ο εκλογικός νόµος -δυστυχώς- εξυπηρετεί τις ανάγκες της κυβέρνησης που τον εισηγείται.
Οι αιφνίδιες αλλαγές των εκλογικών νόµων παραµονές εκλογών δεν είναι σπάνιο φαινόµενο: χαρακτηριστικά παραδείγµατα ο νόµος Κουτσόγιωργα (όπως έχει καθιερωθεί στον δηµόσιο διάλογο), που ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 1989 (δύο µήνες πριν από τις εκλογές) και οδήγησε τη χώρα σε τρεις διαδοχικές εκλογικές αναµετρήσεις προκειµένου να σχηµατιστεί κυβέρνηση, αλλά και ο νόµος Σκανδαλίδη, ο οποίος ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2004, έναν µήνα πριν από τις εκλογές του ίδιου έτους, και ανέβασε το όριο αυτοδυναµίας από το περίπου 35% στο 40%. Αυτή ακριβώς η κατάχρηση της αλλαγής του εκλογικού συστήµατος οδήγησε τον συντακτικό νοµοθέτη του 2001 να εισαγάγει ειδική ρήτρα για την άµεση εφαρµογή της όποιας αλλαγής του τρόπου εκλογής των βουλευτών.
kalpes_ar
Κλείσιμο
Ενδιαφέρον έχει, όµως, το σήµερα. Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 µε εκλογικό νόµο ο οποίος προέβλεπε µπόνους 50 εδρών για το πρώτο κόµµα. Ανατρέχοντας στις προγραµµατικές δηλώσεις της κυβέρνησης και του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα, αλλά και στην οµιλία του τότε υπουργού Εσωτερικών, ουδεµία αναφορά γίνεται στην επαναφορά της απλής αναλογικής.
Ο λόγος απλός: η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -της περήφανης διαπραγµάτευσης- απολάµβανε πρωτοφανή υποστήριξη, όπως καταγραφόταν στις δηµοσκοπήσεις εκείνης της εποχής, συνεπώς δεν υπήρχε κανένας λόγος να διαταραχθεί το ευνοϊκό γι’ αυτήν περιβάλλον. Για τον λόγο αυτό αγνόησε και την πρόταση νόµου που είχε υποβάλει το ΠΑΣΟΚ υπό τον Ευάγγελο Βενιζέλο τον Ιούνιο του 2015 για την εφαρµογή αναλογικού συστήµατος.
Ακόµα κι όταν άρχισαν τα προβλήµατα που οδήγησαν στο δηµοψήφισµα-παρωδία, καθώς και τους αµέσως επόµενους δύο µήνες, έως την παραίτηση της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα, δεν βρήκαν χρόνο για την ψήφιση του αγαπηµένου εκλογικού συστήµατος της κυβερνώσας Αριστεράς, της «απλής και άδολης» αναλογικής. Αντιθέτως, υπήρχε άφθονος χρόνος για τη νοµοθέτηση άλλων «προτεραιοτήτων», όπως οι ρυθµίσεις για τις διαταγές πληρωµών, την Ελληνική Βιοµηχανία Ζάχαρης, την κατάργηση των φυλακών υψίστης ασφαλείας, αλλά και την υποχρεωτική µεταφορά των ταµειακών διαθεσίµων των δηµόσιων φορέων στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Παρ’ όλα αυτά, ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ -πάντα µε τον νόµο Παυλόπουλου και το µπόνους των 50 εδρών- κατάφεραν να σχηµατίσουν, µαζί µε τους Ανεξάρτητους Ελληνες, νέα κυβέρνηση τον Σεπτέµβριο του 2015. Και πάλι όµως, η µόνη αναφορά που έκανε για τον εκλογικό νόµο ο Αλέξης Τσίπρας στις προγραµµατικές του δηλώσεις ήταν «για την αναγκαία και απαραίτητη, µε ευρύτερη συναίνεση, αλλαγή του εκλογικού νόµου».
Καµία µνεία στην απλή αναλογική, µόνο µια γενικόλογη και άνευ κατεύθυνσης αναφορά.
Οµοίως και ο τότε αρµόδιος υπουργός Παναγιώτης Κουρουµπλής επέλεξε να σιωπήσει. Πότε θυµήθηκε ο Αλέξης Τσίπρας την απλή αναλογική; Οταν µετά την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της Νέας ∆ηµοκρατίας βρέθηκε να ακολουθεί στις δηµοσκοπήσεις. Και γι’ αυτό επέλεξε να βάλει µια ωρολογιακή βόµβα στη Νέα ∆ηµοκρατία και την επόµενη κυβέρνηση ψαρεύοντας, ανεπιτυχώς, σε θολά νερά για τις 200 ψήφους ώστε να εφαρµοστεί άµεσα.
Γιατί, όµως, η απλή αναλογική είναι µια καταστροφική επιλογή για το πολιτικό σύστηµα; Η ελληνική πολιτική ιστορία έχει απαντήσει ικανοποιητικά σε αυτό το ερώτηµα. Οποτε οι εκλογές έγιναν µε απλή αναλογική, προέκυψαν κυβερνήσεις µε µέση διάρκεια ζωής τους έξι µήνες (!). Χαρακτηριστικό παράδειγµα οι εκλογές του 1950, µετά τις οποίες µέσα σε 18 µήνες σχηµατίστηκαν πέντε διαφορετικές κυβερνήσεις, τέσσερις υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο και µία υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα, µε συµµετοχή διαφορετικών πολιτικών σχηµατισµών σε καθεµία από αυτές. Εν τέλει, η πολιτική αυτή αβεβαιότητα λύθηκε µε την εφαρµογή λιγότερο αναλογικών συστηµάτων.
Τι ψήφισε, όµως, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ.;
Ψήφισε ένα ακραία αναλογικό εκλογικό σύστηµα το οποίο δεν θα έδινε αυτοδύναµη κυβέρνηση (αν είχαµε τα ίδια εκλογικά αποτελέσµατα) σε καµία κάλπη από το 1977 και µετά, µε εξαίρεση το 1981, όταν το ΠΑΣΟΚ µε 48,1% θα είχε 152 έδρες, ενώ ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης το 1990, µε 46,9%, θα περιοριζόταν στις 147 έδρες (3 έδρες λιγότερες από αυτές που του είχε η Ν.∆. µε τον νόµο Κουτσόγιωργα του 1989).
Ψήφισε ένα εκλογικό σύστηµα που ακόµα και στις εκλογές του Σεπτεµβρίου του 2015 για να σχηµατιστεί κυβέρνηση θα έπρεπε να συµπράξουν τουλάχιστον τέσσερα κόµµατα (ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ και δύο εκ των Ποταµιού, Ενωσης Κεντρώων και ΑΝ.ΕΛ.) και έχοντας µάλιστα µια οριακή πλειοψηφία εδρών.
Ψήφισε ένα εκλογικό σύστηµα µε το οποίο ο Κώστας Καραµανλής το 2004, µε ιστορικό ρεκόρ απόλυτων αριθµών ψήφων (3.360.000) και ποσοστό 45,4%, δεν θα µπορούσε να σχηµατίσει κυβέρνηση, καθώς θα εξέλεγε µόλις 143 βουλευτές και θα έπρεπε να συνεργαστεί είτε µε το ΠΑΣΟΚ είτε µε τον Συνασπισµό είτε µε το ΚΚΕ προκειµένου να κυβερνηθεί η χώρα.
Καθώς τις τελευταίες µέρες γίνεται λόγος για κυβέρνηση η οποία ενδεχοµένως θα σχηµατιστεί από κάποια άλλα κόµµατα πλην αυτού που θα έρθει πρώτο, έχει ενδιαφέρον τι έχει απαντήσει και πάλι η ελληνική πολιτική ιστορία.
Στις εκλογές του Σεπτεµβρίου του 1951, οι οποίες έγιναν µε ένα σύστηµα «περιορισµένης» ενισχυµένης αναλογικής, πρώτο κόµµα αναδείχθηκε ο νεοπαγής Ελληνικός Συναγερµός του Αλέξανδρου Παπάγου µε ποσοστό 36,5%, ενώ δεύτερο κόµµα ήταν η ΕΠΕΚ του Νικολάου Πλαστήρα µε ποσοστό 23,5% και τρίτο το Κόµµα Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλου µε ποσοστό 19%.
Το δεύτερο και το τρίτο κόµµα αποφάσισαν να σχηµατίσουν κυβέρνηση η οποία διέθετε την υποστήριξη 131 βουλευτών και πλειοψηφία 1 έδρας, αφήνοντας τον Παπάγο στον ρόλο της αξιωµατικής αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση Πλαστήρα άντεξε λιγότερο από έναν χρόνο, µε τις επόµενες βουλευτικές εκλογές να γίνονται τον Νοέµβριο του 1952 µε πλειοψηφικό σύστηµα και τον Ελληνικό Συναγερµό να αγγίζει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων (49,22%) και λαµβάνοντας τα 4/5 των εδρών της νέας Βουλής.
Ακριβώς η ίδια σκοπιµότητα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. ήταν η εφαρµογή της «απλής και άδολης αναλογικής» και στις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οραµατιζόµενοι µια «προοδευτική τοπική διακυβέρνηση» προσπάθησαν ανεπιτυχώς να τορπιλίσουν τη λειτουργία των δήµων και των δηµοτικών συµβουλίων, αγνοώντας ότι οι ψηφοφόροι στο πρόσωπο του δηµάρχου (και µάλιστα του εκλεγόµενου µε απόλυτη πλειοψηφία ψήφων δηµάρχου) αποφάσισαν ποιος θέλει να χειριστεί τις τοπικές υποθέσεις.
Προφανώς, το ισχύον εκλογικό σύστηµα µε το µπόνους έχει στρεβλώσεις, οι οποίες πρέπει να διορθωθούν. Ισως η πιο χαρακτηριστική αδυναµία του είναι η άµεση εξάρτηση του ορίου αυτοδυναµίας από το άθροισµα των κοµµάτων που µένουν εκτός Βουλής. Η ερώτηση «γιατί, αν το κόµµα Χ έχει ποσοστό 38% και το κόµµα Υ έχει ποσοστό 2,99%, τότε υπάρχει αυτοδυναµία για το πρώτο κόµµα, ενώ, αν το κόµµα Υ λάβει 3,01%, τότε δεν υπάρχει απόλυτη πλειοψηφία των εδρών και πρέπει να σχηµατιστεί κυβέρνηση συνεργασίας» δεν είναι εύκολο να απαντηθεί».
Εκλογές 2023: Ντιμπέιτ με όλους τους αρχηγούς λέει το ΠΑΣΟΚ, όχι σε μονομαχία Μητσοτάκη-Τσίπρα
