Την 1η Οκτωβρίου τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Μεγαλύτερων Ηλικιακά Ανθρώπων
Τα προβλήματα, οι ανάγκες και οι λύσεις για λειτουργικό γήρας αναλύονται από την Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρία
Η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία αφιερώνει φέτος την Παγκόσμια Ημέρα των Μεγαλύτερων Ηλικιακά Ανθρώπων στη σημασία της σωματικής δραστηριότητας και της πνευματικής ευεξίας.
Εξάλλου, η «Δεκαετία Υγιούς Γήρανσης» 2021-2030 που έχει θεσπιστεί από τον ΟΗΕ, έχει στόχο τη βελτιστοποίηση της «λειτουργικής ικανότητας» των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και τη μακροζωία με υγιή και ευχάριστο τρόπο.
Ο αριθμός των μεγαλύτερων ηλικιακά ανθρώπων (δηλαδή των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω) τριπλασιάστηκε από περίπου 260 εκατομμύρια το 1980 σε 761 εκατομμύρια το 2021 και μέχρι το 2050, το ποσοστό του γηραιότερου πληθυσμού παγκοσμίως προβλέπεται να αυξηθεί από το 10% που είναι σήμερα, στο 17%.
Συγκεκριμένα, προβλέπεται αύξηση 188% για τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, 351% για τα άτομα ηλικίας άνω των 85 ετών και 1004% για τα άτομα που ξεπερνούν τα 100 χρόνια.
Ελλάδα, μια γηρασμένη χώρα
Η Ελλάδα, όπως και η Ιταλία καταγράφει τον τρίτο χαμηλότερο δείκτη γεννήσεων (9‰), μετά τη Γερμανία (8,4‰) και την Πορτογαλία (8,5‰).
Σαν αποτέλεσμα της υπογεννητικότητας και της γήρανσης του πληθυσμού αλλά και του αρνητικού ισοζυγίου μετανάστευσης, υπολογίζεται ότι θα έχουμε μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας από τα 11 εκατομμύρια το 2013 στα 8,3 εκατ. έως 10 εκατομμύρια το 2050.
Η ελάττωση του πληθυσμού θα κυμανθεί από 800 χιλιάδες μέχρι 2,5 εκατομμύρια άτομα.
Ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (από 3 μέχρι 17 ετών) θα μειωθεί από 1,6 εκατομμύρια σήμερα σε 1,4 εκατομμύρια έως 1 εκατομμύριο το 2050.
Το 2020 ένα στα 7 παιδιά που γεννήθηκαν στη χώρα μας είχαν έναν τουλάχιστον αλλοδαπό γονιό.
Η υπογεννητικότητα είναι χρόνιο πρόβλημα στην Ελλάδα.
Ο μέσος όρος ολικής γονιμότητας, δηλαδή παιδιών ανά ζεύγος, είναι 1,26, σταθερός τα τελευταία χρόνια, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 1,49.
Επισημαίνεται ότι για να διατηρηθεί σταθερός ο πληθυσμός πρέπει ο δείκτης γονιμότητας να είναι πάνω από 2,1.
Τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν σήμερα στη χώρα ποσοστό πάνω από το 21,3% του πληθυσμού και σύμφωνα με τις προβλέψεις το 2030 θα είναι περίπου το 30% του πληθυσμού ενώ το 2050 θα πλησιάσουν το 1/3 του πληθυσμού.
Αντίθετα, το αντίστοιχο ποσοστό των ατόμων ηλικίας 0-14 ετών είναι σήμερα περίπου 14% και αναμένεται να υποχωρήσει το 2050 στο 10-12%.
Αντίστοιχα, η μέση ηλικία, που ήταν 26 έτη το 1951 και που είναι 44 έτη σήμερα, αναμένεται να αυξηθεί και να αγγίξει τα 50 έτη.
Αυτή η δημογραφική γήρανση -κοινή σε όλες τις δυτικού τύπου χώρες- προκαλεί πολλά προβλήματα ιατρικά, κοινωνικά, οικογενειακά, οικονομικά, ασφαλιστικά, κ.ά. που θα προσλάβουν εκρηκτικές διαστάσεις στις προσεχείς δεκαετίες.
Οι πιο συχνές παθήσεις της τρίτης ηλικίας
Το 55% των νέων κρουσμάτων αφορά στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.
Είναι η πρώτη αιτία θανάτου για τις ηλικίες μεταξύ 65 -74 ετών και η δεύτερη αιτία θανάτου από 75 ετών και άνω.
Η εγκατάλειψη των προληπτικών εξετάσεων για καρκίνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας δυστυχώς οδήγησε σε μία μείωση των νέων διαγνώσεων καρκίνου κατά 40% το 2020 σε σχέση με το 2019.
Ανάλογα είναι τα στοιχεία για το 2021 και για το 2022.
Οι συχνότερες μορφές καρκίνου είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του προστάτη και του παχέος εντέρου για τους άνδρες και ο καρκίνος του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και των γεννητικών οργάνων για τις γυναίκες.
Αύξηση παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας η επίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος και του μελανώματος.
«Πάνω από το 66% των θανάτων από καρκίνο συμβαίνει σε ασθενείς ηλικίας άνω των 65 ετών.
Έτσι προκύπτουν ηθικά και δεοντολογικά προβλήματα για την ιατρική περίθαλψη των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας.
Παρά τη σήμερα επικρατούσα άποψη ότι οι προληπτικές εξετάσεις για καρκίνο στα άτομα τρίτης ηλικίας στοιχίζουν δυσανάλογα στο Σύστημα Υγείας σε σχέση με το πιθανό όφελος, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει.
Έχει μείζονα σημασία η εφαρμογή εθνικών προγραμμάτων έγκαιρης διάγνωσης των συχνότερων μορφών καρκίνου (μαστού, παχέος εντέρου, προστάτη, τραχήλου μήτρας, δέρματος, κλπ.) ακόμα και σε άτομα προχωρημένης ηλικίας, τουλάχιστον μέχρι τα 75 έτη ανάλογα με τη βιολογική ηλικία αλλά και το προσδόκιμο επιβίωσης των ατόμων αυτών» αναφέρει ο πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρίας, (ΕΓΓΕ), Επίκ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Ιωάννης Καραϊτιανός.
Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζει και η καθυστέρηση στη διάγνωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων όπως είναι η αρτηριακή υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, οι αρρυθμίες και η κολπική μαρμαρυγή, η αποφρακτική αρτηριοπάθεια, κ.λ.π.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, σε παγκόσμιο επίπεδο 1 στους 3 ενήλικες πάσχει από αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Στην Ελλάδα η υπέρταση αφορά περίπου στο 20% του συνολικού πληθυσμού, αλλά στα άτομα 65 ετών και άνω το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 50% και όσο γηράσκει το άτομο αυξάνει και η επίπτωση της πάθησης.
Οι μεγαλύτεροι ηλικιακά άνθρωποι παρουσιάζουν αστάθεια στην ισορροπία και κατά συνέπεια πτώσεις, με αποτέλεσμα τραυματισμούς και κατάγματα.
Ετησίως καταγράφονται στην Ελλάδα 99.000 νέα κατάγματα ευθραυστότητας και ο αριθμός αναμένεται να φτάσει παγκοσμίως τα 4,5 εκατομμύρια μέχρι το 2025 και να παρουσιάσει αύξηση 22% έως το 2034.
Τα κατάγματα αυτά έχουν σημαντικά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας καθώς και μεγάλη επιβάρυνση των συστημάτων Υγείας.
Μετά από ένα κάταγμα ευθραυστότητας, 35% των ασθενών παρουσιάζουν μείωση του επιπέδου κινητικότητας, ενώ 13% σοβαρό περιορισμό της κοινωνικής ζωής και συμπεριφοράς. Ετησίως, ανά 100.000 άτομα,130 θάνατοι σχετίζονται με κάταγμα.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το ετήσιο συνολικό κόστος αντιμετώπισης των καταγμάτων ευθραυστότητας (37.4 δισ. Ευρώ), υπερβαίνει κατά πολύ το αντίστοιχο των εγκεφαλικών (20 δισ. Ευρώ) ή των καρδιακών αγγειακών επεισοδίων (19 δισ. Ευρώ), με το συνολικό άμεσο κόστος στην Ελλάδα να αγγίζει το 1 δισ Ευρώ.
Η οστεοπόρωση αποτελεί νόσο της τρίτης ηλικίας η οποία πλήττει πάνω από το 30% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και υπολογίζεται ότι πάσχουν από αυτή 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως.
Οφείλεται στην κακή διατροφή, την έλλειψη άσκησης, τη μη επαρκή έκθεση στον ήλιο και την κληρονομικότητα, ενώ μελέτες στην Ελλάδα έδειξαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα, που είναι απαραίτητη μαζί με το ασβέστιο για την υγεία των οστών, στο 60% των ενηλίκων ανδρών και στο 70% των γυναικών.
Στην Ελλάδα το 2018 καταγράφηκαν περισσότερα από 16.000 κατάγματα του ισχίου και τα οποία κόστισαν περισσότερα από 700 εκατομμύρια ευρώ.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προβλέπει ότι τα επόμενα 50 χρόνια θα υπάρχει τετραπλασιασμός των καταγμάτων του ισχίου.
Στην Ελλάδα ο αριθμός των καταγμάτων του ισχίου αυξάνεται κατά 7% ετησίως.
Από άνοια και άλλες διαταραχές της μνήμης πάσχουν περισσότεροι από 200.000 ασθενείς στη χώρα μας και λόγω της φύσης της νόσου συμπάσχει και ανάλογος αριθμός οικογενειών που φροντίζουν τους ασθενείς τους.
Ο αντίστοιχος αριθμός για την Ευρώπη ανέρχεται σε 10.000.000 ενώ παγκοσμίως καταγράφονται 47.000.000 ασθενείς.
Αν και φαίνεται να υπάρχει μία προοδευτική ελάττωση του αριθμού των πασχόντων στις αναπτυγμένες χώρες την τελευταία 20ετία, υπολογίστηκε ότι το 2020 έπασχαν από διαταραχές μνήμης 60 εκατομμύρια ασθενείς ενώ κάθε 20 χρόνια ο αριθμός αυτός θα διπλασιάζεται.
Σημασία έχει η πρόληψη με τη σωστή μεσογειακή διατροφή, τη σωματική και πνευματική άσκηση, ενώ μεγάλες εξελίξεις αναμένονται από την έρευνα για τη γονιδιακή επιβάρυνση της νόσου και τη φαρμακευτική αντιμετώπισή της σε πρώιμα στάδια.
Ιδιαίτερα υποστηρικτικό ρόλο για τη φροντίδα των ασθενών παίζει το ευαισθητοποιημένο και εκπαιδευμένο οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και οι ειδικές μονάδες φροντίδας χρονίως πασχόντων.
Η πανδημία COVID-19 δημιούργησε συναισθήματα μοναξιάς, κατάθλιψης και φόβου στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας στην Ελλάδα.
Έρευνα του 2023 από το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Κοινοτικής Νοσηλευτικής και Νοσηλευτικής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής έδειξε ότι το 35,5% των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας παρουσίασαν καταθλιπτικά συμπτώματα.
Μεγαλύτερη κατάθλιψη βίωναν οι μεγαλύτεροι ηλικιακά άνθρωποι και εκείνοι που χρειάζονταν τη βοήθεια άλλων για να φροντίσουν τον εαυτό τους.
Οι λύσεις
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία αγωνίζεται πάνω από τρεις δεκαετίες για τη θεσμοθέτηση της ειδικότητας της Γηριατρικής και στη χώρα μας που είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη στην οποία δεν είναι αναγνωρισμένη η Γηριατρική ως ιατρική ειδικότητα ή εξειδίκευση.
Ωστόσο, παρά την ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας ήδη από το 2011, ποτέ δεν προχώρησε η έκδοση της σχετικής υπουργικής απόφασης.
Η σωστή διατροφή είναι ζωτικής σημασίας για τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας αφού θα πρέπει να λειτουργεί ως «φάρμακο» για το σώμα, χωρίς να το καταπονεί ή να το επιβαρύνει.
Η δυσθρεψία, η κατάσταση κατά την οποία το σώμα δεν λαμβάνει τις απαραίτητες ποσότητες σε θερμίδες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία μέσω της διατροφής, αφορά 1 στους 3 άνω των 65 ετών και σχετίζεται με πολύ σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.
Σημαντικό ρόλο σε συνδυασμό και με τη σωστή διατροφή παίζει η φυσική δραστηριότητα και η σωματική άσκηση ήπιας έντασης, όπως είναι το περπάτημα και η κολύμβηση.
Παράλληλα με την άσκηση βελτιώνεται και η ψυχική διάθεση, μειώνεται το άγχος και απομακρύνεται ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης.
Επισημαίνεται εξάλλου η ανάγκη επιμελούς φροντίδας της στοματικής υγείας των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας γιατί ασθένειες του στόματος όπως η τερηδόνα, η περιοδοντική νόσος, η απώλεια δοντιών, η ξηροστομία και λειτουργικές δυσκολίες της μάσησης έχουν ως αποτέλεσμα να επηρεάζονται δυσμενώς η γενικότερη υγεία των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας αλλά και η ποιότητα διατροφής και ζωής τους.
Δράση Ευαισθητοποίησης
Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας των Μεγαλύτερων Ηλικιακά Ανθρώπων, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ελλήνων Ολυμπιονικών, την κοινωνική οργάνωση για την τρίτη ηλικία ΑΝΤΑΜΑ και με τη στήριξη του ευρωπαϊκού προγράμματος δια βίου άσκησης #BEACTIVE που εκπονεί η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού μέσω των δράσεων #BeActiveHellas, διοργανώνει μία διαγενεακή δράση σωματικής δραστηριότητας με ελεύθερη συμμετοχή κοινού, μία περιπατητική διαδρομή στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας με τίτλο «Περπατώ, περπατώ εις το κέντρο», το Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2023 και ώρα 11 το πρωί.
Η εκδήλωση που θα έχει εκκίνηση στην Πλατεία Συντάγματος και τερματισμό στην Πλατεία Μοναστηρακίου, έχει στόχο να αναδείξει τις δραστηριότητες που μπορούν να κάνουν τα μέλη μιας οικογένειας ή και φίλοι διαφορετικής ηλικίας για να περάσουν δημιουργικό χρόνο μαζί και ταυτόχρονα να αθληθούν, κρατώντας σώμα και νου σε καλή φυσική κατάσταση.
Επίσης, σε συνεργασία με την εταιρεία Exelia, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία υλοποιεί δωρεάν το πρόγραμμα Seniorvlog το οποίο αποσκοπεί στην εκπαίδευση 8 μεγαλύτερων ηλικιακά ανθρώπων (60+) στον ψηφιακό κόσμο και την εξοικείωσή τους με το ίντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τα μαθήματα που θα ξεκινήσουν τον Οκτώβριο και θα διαρκέσουν 2 μήνες, θα πραγματοποιηθούν με φυσική παρουσία σε εκπαιδευτικό χώρο στο κέντρο της Αθήνας.
Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στην ιστοσελίδα της ΕΓΓΕ www.gerontology.gr και στη σελίδα στο facebook ενώ για δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να καλείτε στο τηλέφωνο της Ε.Γ.Γ.Ε. 2103840317.
Nόσος Αλτσχάιμερ: Το μυρωδικό που δυναμώνει μυαλό και μνήμη – Το έχουμε όλοι στην κουζίνα μας
Μια ψυχολόγος αποκαλύπτει τις τέσσερις συνήθειες των ευτυχισμένων ανθρώπων
Νέλλη Ευθυμίου: Θα δώσω τον αγώνα μου με κίνητρο την αγάπη μου για τις Σέρρες!
