Τα ιστορικά γεγονότα είναι λίγο ως πολύ γνωστά για τη σφαγή στα Κερδύλλια.
Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από την Γερμανία ιδρύθηκε στην Κεντρική Μακεδονία, η οργάνωση «Ελευθερία».
Ακολούθησε στα μέσα του καλοκαιριού του 1941 η δημιουργία της αντάρτικης ομάδας «Οδυσσέας Ανδρούτσος» στην περιοχή της Νιγρίτας και της αντάρτικης ομάδας «Αθανάσιος Διάκος» στα ορεινά του νομού Κιλκίς.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου αντάρτες αυτής της ομάδας με αρχηγό τον δάσκαλο Κερδυλιώτη Θανάση Γκένιο (με το ψευδώνημο Λασάνης) και υπαρχηγό τον Περικλή Σταματόπουλο προχώρησαν στον αφοπλισμό των σταθμών της γερμανικής χωροφυλακής στα χωριά Ευκαρπία και Μαυροθάλασσα και αργότερα στον αφοπλισμό του σταθμού της χωροφυλακής στη Δάφνη, στην περιοχή της Νιγρίτας.
Οι Γερμανοί έκαναν έρευνες στην περιοχή και ανακρίθηκαν κάτοικοι, στους οποίους επισημάνθηκε ότι η συνέχιση της παροχής βοήθειας στους αντάρτες θα είχε πολύ αρνητικές συνέπειες για τους ίδιους και για τα χωριά τους.
Μόνο που οι άτοκοι δεν φοβήθηκαν
Συνέχισαν και οι ίδιοι και το ΕΑΜ την δράση του
Στις αρχές Οκτωβρίου ο Δημήτριος Κίκηρας, ένας κάτοικος από το Κάτω Κερδύλιο, πήρε από τους αντάρτες χρήματα και ένα ζώο προκειμένου να αγοράσει και να μεταφέρει σ’ αυτούς τρόφιμα.
Μόνο που «έφαγε» τα λεφτά και μιας και απειλήθηκε έπρεπε να τα επιστρέψει
Για να βρει τα χρήματα ο Κίκηρας προσπάθησε να ληστέψει, στις 10 Οκτωβρίου του 1941, τον καλόγερο Γρηγόριο Καρακαλινό, από το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου λίγο έξω από το Άνω Κερδύλιο αλλά τελικά σκότωσε το βοηθό του καλόγερου, τραυματίστηκε ο ίδιος και διέφυγε.
Την επομένη και αφού ο καλόγερος κατήγγειλε το γεγονός, ο Κίκηρας συνελήφθη στο σπίτι ενός γιατρού στην Ευκαρπία.
Κατά την διάρκεια της ανάκρισης πρόδωσε τους αντάρτες από το Ανω και Κάτω Κερδύλιο , αλλά είπε και τα ονόματα όλων – όσων τους τροφοδοτούσαν.
Στις 12 Οκτωβρίου 1941 το 382ο Σύνταγμα Πεζικού της Βέρμαχτ ερεύνησε τα δυο χωριά, συγκέντρωσε και ανέκρινε τους κατοίκους και αναζήτησε όσους είχε κατονομάσει ο Κίκηρας χωρίς όμως να τους βρει.
Κατά τη διάρκεια των ερευνών εκτέλεσε ένα άτομο στο Κάτω Κερδύλλιο, πυρπόλησε ορισμένα σπίτια ανταρτών και συνέλαβε μερικά άτομα.
Στους συγκεντρωμένους κατοίκους δηλώθηκε ότι θα πρέπει να απέχουν από οποιαδήποτε βοήθεια προς τους αντάρτες, γιατί αλλιώς θα έκαιγαν όλα ανεξαιρέτως τα σπίτια των χωριών και θα εκτελέσουν όλους τους άνδρες κατοίκους τους.
Οι κάτοικοι φοβήθηκαν και δημιούργησαν μια επιτροπή που αποτελούνταν από τον πρόεδρο του Άνω Κερδυλλίου, το γραμματέα και τον κοινοτικό σύμβουλο και η οποία πήγε στη Θεσσαλονίκη και υπέβαλε αίτηση στη Γενική Διοίκηση για να διαβιβαστεί στη συνέχεια στις γερμανικές αρχές.
Στην αίτηση αυτή η επιτροπή επικροτούσε τις γερμανικές επιχειρήσεις και ζητούσε την αποστολή στην περιοχή δύναμης της ελληνικής χωροφυλακής ή και γερμανικής μονάδας “ίνα ούτω εξοντώσωμεν τους ληστοσυμμορίτας και ησυχάση η επαρχία μας”όπως έλεγε.
Μόνο που δεν …πρόλαβε
Στις 16 Οκτωβρίου 1941 το 382ο Σύνταγμα Πεζικού της Βέρμαχτ έκανε επιδρομή στα χωριά Ζερβοχώρι, Δάφνη και Σιτοχώρι και κατέστρεψε 20 σπίτια και 2 αχυρώνες.
Τα ξημερώματα της 17 Οκτωβρίου 1941, δύο λόχοι του 220ου Τάγματος Σκαπανέων της Βέρμαχτ με δύναμη 250 ανδρών υπό τις διαταγές των λοχαγών Βέντλερ και Σράινερ ξεκίνησαν από τον Σταυρό Θεσσαλονίκης για τα Κερδύλλια έχοντας μαζί τους κρατούμενους Κερδυλλιώτες.
Φτάνοντας κοντά στα χωριά άφησαν τα αυτοκίνητά τους και άρχισαν να ανεβαίνουν από τρία σημεία .
Αφού περικύκλωσαν τα Άνω Κερδύλια από την θέση Στρόβολο και τα Κάτω Κερδύλια από την θέση Λειβάδια συνέλαβαν το σύνολο των κατοίκων, μιας και κανείς δεν προσπάθησε να αποδράσει, καθώς δεν υπήρχε ανάλογο προηγούμενο και κανένας δεν είχε πάρει στα σοβαρά τις γερμανικές απειλές.
Οι Γερμανοί στρατιώτες μάζεψαν τους άνδρες από 16 εως και 60 χρόνων στις θέσεις Αλώνια και Κούτρες και τις γυναίκες και τα παιδιά τα συγκέντρωσαν αρχικά στα σχολεία και στην συνέχεια τα έδιωξαν να φύγουν προς το Καστρί και την Ευκαρπία, ενώ κλείδωσαν στην Κοινότητα 23 υπερήλικες, οι οποίοι αργότερα κινδύνεψαν από την πυρπόληση του χωριού
Στις 09.00 το πρωί δόθηκε το σήμα με μια φωτοβολίδα και άρχισαν οι εκτελέσεις για όλους τους άνδρες και τα παιδιά από τα 16 τους χρόνια
Από την εκτέλεση εξαιρέθηκαν στο Άνω Κερδύλλιο δεκαεπτά άτομα πάνω από εξήντα χρονώ, μεταξύ των οποίων ο παπάς, ο δάσκαλος και ο δασοφύλακας που χρησιμοποιήθηκαν στο τέλος των εκτελέσεων για την ταφή των νεκρών.
Τα κτίρια των χωριών κάηκαν όλα εκτός από τις εκκλησίες
Σύμφωνα με τις μεταπολεμικές λίστες εκτελεσθέντων ο αριθμός των νεκρών ανήλθε σε 214 άτομα, αλλά οι εκθέσεις των τότε αστυνομικών αρχών και της Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας έκαναν λόγω για 211-212 εκτελεσθέντες ενώ οι γερμανικές αρχές κατοχής για 207.
Στην έκθεση που συνέταξε μεταπολεμικά το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου αναφέρεται ότι οι νεκροί ήταν 222, ενώ ο κ. Κυρμελής που βρίσκεται απόψε μαζί μας, στο βιβλίο του για την ιστορία των Κερδυλίων, δημοσιεύει κατάσταση 229 ατόμων.
Την συνέχεια την ξέρετε όλοι
Προσφυγιά , ορφάνια, πόνος αγωνία.
Όσο για το τι θα πει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στα Κερδύλλια, θα σας το γράψω στο αυριανό φύλλο της εφημερίδας
Μέχρι τότε απλά απολαύστε την ομιλία του Γιώργου Κυρμελή που θα δημοσιευτεί αργότερα και θα ακουστεί το πρωί της 17/10/2018 στα Κερδύλλια και το Πρόεδρο της Δημοκρατίας!
