Όταν κάποιος επανειλημμένα τραβά τις τρίχες από τα μαλλιά του, τα φρύδια του, τις μασχάλες του, τις βλεφαρίδες του ή εκείνες στα γεννητικά του όργανα μιλάμε για Τριχοτιλλομανία. Το πρόβλημα στο τριχωτό της κεφαλής μπορεί να γίνει τόσο εμφανές ώστε οι άνθρωποι που το αντιμετωπίζουν τείνουν να καλύπτουν την απώλεια μαλλιών ή τριχών με καπέλα ακόμα και με περούκες.
Που μπορεί να οφείλεται και πώς αντιμετωπίζεται;
Η τριχοτιλλομανία είναι μια συνήθεια πραγματικά πολύ βασανιστική. Φαίνεται ότι η συμπεριφορά αυτή έχει κοινά σημεία με τους καταναγκασμούς που συναντάμε στην Ιδεοψυχαναγκαστική και γι’αυτό κάποιοι την ταξινομούν στο ευρύτερο φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών. Εν μέρει εκεί οφείλεται και η σύνδεσή της με την σεροτονίνη, διότι γνωρίζουμε ότι στην ιδεοψυχαναγκαστική υπάρχει δυσλειτουργία των κυκλωμάτων της σεροτονίνης και ίσως και άλλων νευρομεταβιβαστών, σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου
Τα προβλήματα αυτά έχουν περισσότερο να κάνουν με τους υποδοχείς των ουσιών αυτών παρά με την συγκέντρωση της ουσίας στον εγκέφαλο. Επίσης, μια τέτοια μέτρηση μόνο ερευνητικό ενδιαφέρον θα είχε αφού ούτε για την διάγνωση χρειάζεται (αυτή είναι καθαρά κλινική), ούτε για την θεραπεία (αυτή βασίζεται πάντα στην εμπειρία, δηλαδή σε πειραματικές μελέτες ειδικής μεθοδολογίας που ονομάζονται τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές).
Το πρακτικό ερώτημα που ενδιαφέρει χιλιάδες Έλληνες είναι τι θεραπεία υπάρχει και πόσο αποτελεσματική είναι αυτή.
Η μόνη θεραπεία που φαίνεται να δείχνει καλό αποτέλεσμα με συνέπεια στις περισσότερες (λίγες) έρευνες στηρίζεται στην συμπεριφορική θεραπεία και αναφέρεται με το όνομα “Αντιστροφή Συνήθειας” (Habit Reversal). Στην ουσία αυτή η θεραπεία περιλαμβάνει ένα πρώτο στάδιο καταγραφής της συμπεριφοράς, συστηματικής παρατήρησης και αναγνώρισης και ένα δεύτερο στάδιο κατά το οποίο η καταναγκαστική συμπεριφορά εξουδετερώνεται με την αντικατάστασή της από μια άλλη λιγότερο βλαβερή συμπεριφορά που ανταγωνίζεται την παθολογική (π.χ. σφίξιμο της γροθιάς αντί τράβηγμα των μαλλιών). Η νέα αυτή συμπεριφορά ονομάζεται “Ανταγωνιστική Απάντηση” (Competing Response).
Η προσθήκη και κάποιων γνωσιακών τακτικών μπορεί να βοηθήσει ακόμη περισσότερο (π.χ με την αναγώριση και εξουδετέρωση των σκέψεων που προηγούνται της απόφασης να υποπέσει κανείς στην συμπεριφορά αυτή, αλλά και με την αντιμετώπιση της αμφιβολίας που έχει κάποιος για την δυνατότητά του να σταματήσει πραγματικά αυτή την συμπεριφορά – συνήθως αυτή η συνήθεια διαρκεί τόσα χρόνια που κανείς πιστεύει δογματικά ότι δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να μπορεί να την σταματήσει στο μέλλον, ότι δηλαδή είναι γραπτό του να την κάνει για πάντα).
Σχετικά με τα φάρμακα, η φλουοξετίνη (Ladose, Prozac) φαίνεται να μην λειτουργεί στις λίγες μελέτες ενώ σε μια μελέτη η σιταλοπράμη (της ίδιας κατηγορίας φάρμακο) είχε κάποια θετικά αποτελέσματα. Κατά την γνώμη μου τα στοιχεία υπερ των φαρμάκων είναι πολύ αδύνατα και έτσι δεν θα τα συνιστούσα, εκτός εάν συνυπάρχει κατάθλιψη (αρκετά συχνά).
Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία φαίνεται να είναι μονόδρομος.
Τώρα πού την κάνει κανείς είναι άλλο θέμα, αφού καλό θα ήταν να υπάρχει και μια μικρή εξειδίκευση στα συγκεκριμένα προβλήματα και όχι μόνο γενικά στην γνωσιακή – συμπεριφορική. Προσωπικά δεν γνωρίζω κάποιον που να έχει παρακολουθήσει σε κάποιο εξειδικευμένο κέντρο στο εξωτερικό την θεραπεία για αυτό το πρόβλημα. Πάντως ψυχίατροι ή κλινικοί ψυχολόγοι με εμπειρία στην συμπεριφορική σίγουρα θα μπορούν να βοηθήσουν
Πέτρος Σκαπινάκης Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Ο Έλληνας που διέλυσε και εξαφάνισε τον καρκίνο του μαστού σε προχωρημένο στάδιο (VIDEO)
