Του Μάρκου Μπόλαρη*
Το πώς το πλεονέκτημα τρέπεται σε κατάρα κι η αμείλικτη ευθύνη μας !
Να ‘ ναι άραγε η ιδιοτέλεια υπηρέτησης έκνομων εργολαβικών συμφερόντων ;
Να ‘ναι συνακόλουθα η αθέμιτη συναλλαγή εργολάβων του Δημοσίου και αιρετών της Δημοκρατίας, που ως διαπλοκή την περιγράφουμε ;
Να ‘ναι τάχα σφαλερή εξ αρχής μελέτη και σχεδιασμός του όλου έργου.
Μήπως πρόκειται γιά σύγκρουση επιστημονικών – αρχαιολογικών απόψεων γιά την προσέγγιση των αρχαίων ;
Μήπως έχουμε προ οφθαλμών μιά σφοδρή αντιπαράθεση αντιμαχομένων τεχνικών μεθόδων κατασκευής κι εναλλακτικών λύσεων.
Μήπως οδηγηθήκαμε σε ατέρμονες καθυστερήσεις, αναβολές, αλλαγές του έργου λόγω έλλειψης ισχυρής πολιτικής βούλησης ;
Μήπως συντρέχει η σιωπή της κομματικής συγκατάνευσης και πειθαρχίας ;
Άραγε συνευθύνεται η προσχηματική στάση της Αυτοδιοίκησης , τοπικής και περιφερειακής ;
Ή μήπως η απαράδεκτη σιωπή των θεσμών και των φορέων, εν οίς η Εκκλησία, τα Επιμελητήρια, τα Πανεπιστήμια, οι του πολιτισμού, των γραμμάτων και τεχνών, οι του εμπορίου και των επιχειρήσεων ;
Ποιός εξ όλων ;
Ενδεχομένως συνδυασμός συντρέχων ;
Ή προσθετικά εν συνόλω, άπαντα τα προμνημονευθέντα ;
Ναι, στην κατασκευή και λειτουργία συγκοινωνιακού μέσου σταθερής τροχιάς , ήγουν σύγχρονου μετρό, στη Θεσσαλονίκη αναφέρομαι !
Αναφέρομαι στην διπλή θετική συγκυρία γιά την Θεσσαλονίκη, δηλαδή την κατασκευή του μετρό αφ’ ενός και αφ’ ετέρου στην ανασκαφική εύρεση μοναδικής σπουδαιότητας αρχαιοτήτων, μιά εξαίρετη πολυσήμαντη συγκυρία που την μετατρέψαμε σε οργή και κατάρα, σε εστία ποικίλων διενέξεων , σε αφορμή δυσφήμισης διεθνώς της πόλης και της Ελλάδας !
Δεν υπάρχει λόγος να αναδείξω την μοναδική κι εξέχουσα σημασία των ανασκαφικών ευρημάτων καθώς έχουν τοποθετηθεί επ’ αυτού λαμπροί του διεθνούς στερεώματος επιστήμονες – αρχαιολόγοι , Έλληνες και αλλοδαποί .
Σημειώνω απλώς και ενδεικτικώς την δήλωση του εξέχοντος βυζαντινολόγου κ.Paolo Odorico της περίφημης Ecole des Hautes Etudes του Παρισιού που αναφέρθηκε σε ανασκαφή σπουδαιότητας αντίστοιχης με εκείνη της Πομπηίας, αφού αποτυπώνεται ανάγλυφα μπροστά μας η καθημερινή ζωή της πόλης, της Θεσσαλονίκης, στο κεντρικότερο , τότε και τώρα σημείο της !
Ούτε θεωρώ πώς υπάρχει αναγκαιότητα περιγραφής των άκρως προσβλητικών γιά ένα Κράτος Δικαίου παρεμβάσεων στη θεσμική λειτουργία της διοίκησης, όπως το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, προκειμένου να υπαγορευτούν υπαγορευμένες κυβερνητικές παλινωδίες, αφού τα εγκυρότατα χείλη του πρώην Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών και εξέχοντος βυζαντινολόγου, περιέγραψαν τον βαθμό των παρανόμων μεθοδεύσεων , συγκρίνοντάς τες με τα έργα και τις ημέρες της δικτατορίας !
Καθώς μεγάλωσα, από κοιλίας μητρός , με αναφορά στην οδό Εγνατίας στη Θεσσαλονίκη, όπου επί μιά πεντηκονταετία όλη λειτουργούσε το εμπορικό κατάστημα , αρχικώς υπό την διεύθυνση του εκ πατρός παππού και εν συνεχεία με ευθύνη του μακαρίτη του πατέρα μου, μιάς επιχείρησης όπου η καλλιτεχνία και η ευπρέπεια των αγαπώντων την ευπρέπεια συναντιόντουσαν και συμπορευόταν με την βιοτεχνική κατασκευή και την εμπορική δραστηριότητα, είναι πρόδηλο ότι μεγάλωσα με τις ιστορίες και τους θρύλους, τις μυρωδιές και τις εικόνες, τους ανθρώπους και τα μνημεία τούτης της θεοσώστου πόλης, της Θεσσαλονίκης !
Και καθώς , όταν οι αρχαιολόγοι αναφέρονται σε ανασκαφή που έφερε στο φώς την μοναδικότητα του κέντρου της Θεσσαλονίκης του τέταρτου και πέμπτου αιώνα, πολλές φορές ξαστοχούμε στον προσδιορισμό, χάνουμε την αρίθμηση κι υποτιμούμε γεγονότα και πρόσωπα, θυμούμαι με συγκίνηση την ξενάγηση και την περιδιάβαση των τειχών και των οχυρώσεων, των Ανακτόρων και της Αψίδας του θριάμβου, των Ναών και των παρεκκλησίων, των υπόγειων Αγιασμάτων και των παλιών γειτονιών, την ευωδία του ψημένου κουλουριού, την υγρασία στα στενά του λιμανιού, την έντονη μυρωδιά στην κρεαταγορά του Μοδιάνο, την φιλοξενία και την ποικιλία στου Ζαμπετάκη, τους μικρασιάτες βιολητζήδες στα Περιστέρια του Μπάκα, την ποιότητα της “Ντάλιας” επί της Εγνατίας !
Δεν μας φτάνει ούτε ο χώρος ούτε ο χρόνος !
Όμως είναι μείζον, τοις γε νούν έχουσιν, να μνημονεύσουμε στους βιαστικούς της σήμερον, στους απηυδισμένους της καθημερινότητας, στους απηλπισμένους από τα της οικονομίας και ανάπτυξης, σ’ όσους κρατούν δυνάμεις με αναφορές σε πηγές ύδατος ζώντος, σ’ όσους έχουν έγνοια γιά την πορεία και την διαδρομή στην ιστορία αυτού του Λαού κι αυτού του τόπου, ότι
η Θεσσαλονίκη στις αρχές του τέταρτου αιώνα μ.Χ. δεν είναι μία τυχαία πόλη !
Η πρωτεύουσα των Μακεδόνων στις αρχές του τέτσρτου αιώνα , επί της Τετραρχίας που θέσπισε ο Αυτοκράτορας Διοκλητιανός, είναι συμπρωτεύουσα της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας !
Συμβασιλεύουσα με την Ρώμη !
Η Κωνσταντινούπολη δεν είχε ακόμη ιδρυθεί !
Κι είναι η πρωτεύουσα του ενός εκ των Τετραρχούντων Αυτοκρατόρων του Γαλερίου !
Του Γαλερίου , γαμβρού του Διοκλητιανού, ο οποίος αφού προάσπισε τα σύνορα της Αυτοκρατορίας στον Δούναβι ενάντια στους Γότθους και τους Σαρμάτες, συνέτριψε στην Μεσοποταμία τους Σασσανίδες Πέρσες του βασιλιά Χοσρόη και κυρίευσε την πρωτεύουσά τους την Κτησιφώντα , τον θρίαμβό του δε αυτόν, στην πρωτεύουσά του την Θεσσαλονίκη, διηγούνται τα μαρμάρινα γλυπτά που κοσμούν την Αψίδα του Θριάμβου του, την Αψίδα του Γαλερίου, ανεγερθείσαν περιτέχνως εις αιώνιαν υπόμνησιν των ανδραγαθημέτων του , αυτήν που σαν Καμάρα, μέχρι σήμερα την γνωρίζουμε στην πόλη.
Ήταν η εποχή που ο Γαλέριος στην Θεσσαλονίκη ανεγείρει επιβλητικό ανακτορικό συγκρότημα, αντάξιον ενός Ρωμαίου Αυτοκράτορα, και κοντά σ’ αυτό δίπλα στο ανατολικό τείχος κατασκευάζει περιφανέστατο Ιππόδρομο, που έμελλε ματωβαμένος να παραμείνει στην ιστορική μνήμη της πόλης μετά την σφαγή σ’ αυτόν επτά χιλιάδων Θεσσαλονικέων φιλάθλων, εντολή του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου !
Κι είναι μείζον, κι είναι καθοριστικό
Να κρατούμε κατά νούν , πολίτες και πολιτικοί, αρχαιολόγοι και τεχνικοί, εργολάβοι και διαπλοκή , ότι
Τα της ανασκαφής στη διασταύρωση των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου δεν είναι απομεινάρια κάποιου αγροτικού οικισμού !
Η ιστορία “εν λίθοις φθεγγομένοις και μνημείοις σωζομένοις” μας συνάντησε !
Η αρχαιολογία με την σκαπάνη της μας συνδέει με την Πρωτεύουσα , την Συμπρωτεύουσα της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας και μας διηγείται το μεγαλείο της !
Η αθλιότητα της διαπλοκής, η ιδιοτέλεια επιτεύξεως μεγαλύτερου εργολαβικού κέρδους, η ευτέλεια του χρηματισμού, η ανεπάρκεια της μελέτης, τα λάθη της εκτέλεσης ή του σχεδιασμού, η έλλειψη στιβαρής πολιτικής βούλησης, η κομπλεξική αντιμετώπιση της Αθήνας, η κομματική υποτέλεια των εν Θεσσαλονίκη, η σιγή των θεσμών, η κομπορημοσύνη τάχα ειδημόνων, η ευτέλιση θεσμικών διαδιακασιών, η επιχείριση πρόσκτησης πολιτικού οφέλους πρέπει να παραμεριστούν !
Απέναντί μας είναι η Ιστορία , τις ευθύνες μας αναδεικνύοντας, χέρι χέρι με την τρέχουσα αμείλικτη καθημερινότητά μας, αντικρίζοντας κατάματα το μέλλον της αιώνιας Θεσσαλονίκης !
Στώμεν καλώς !
Κρινόμαστε !
Θυμηθείτε τον ποιητή , τον βάρδο της Ρωμηοσύνης , τον Κωστή Παλαμά :
“Και σε όσους ήρθαν, πέρασαν, θα ‘ρθούνε, θα περάσουν
Κριτές θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί “
ΥΓ.
Τετραρχούντες αρχομένου του Δ’ αιώνος
Μαξιμιανός εν Ρώμη
Διοκλητιανός εν Νικομηδεία
Κωνστάντιος Χλωρός εν Τρεβήροις
Γαλέριος εν Θεσσαλονίκη
το γλυπτό στην Βενετία .
